Geheime cultuurschatten in NRW

17 december 2019

Aan je eigen vooroordelen twijfelen is altijd een goed idee. In dit geval gaat het om de vraag, of culturele hotspots alleen in grote steden te vinden zijn. Redactrice Miriam heeft dit vooroordeel op de proef gesteld en ging op culturele ontdekkingstocht op het platteland van Noordrijn-Westfalen.

Tekst: Miriam Schröer

“Je hoeft niet altijd naar Keulen, Düsseldorf of Essen om leuke tentoonstellingen te zien” zei een tijdje geleden een vriend tegen mij, nadat ik hem van mijn weekendplannen vertelde. Ik was klaar voor een schitterend cultureel programma in de urbane centra van NRW. Wat bedoelde mijn vriend nou? Ik keek hem enigszins sceptisch aan. Wat wist ik eigenlijk over het culturele aanbod op het platteland? Ik realiseerde me dat mijn scepsis eigenlijk niet meer dan een vooroordeel was. En daarom besloot ik om mijn weekendplannen spontaan te wijzigen. In plaats van altijd naar dezelfde plekken in de stad te gaan, vertrok ik op ontdekkingstocht. Als een detective op geheime missie had ik me ten doel gesteld, echte ‘verborgen cultuurschatten’ op te sporen – niet zonder twijfel, maar wel met een flinke portie nieuwsgierigheid.

Foto: Borisb17/shutterstock,com

Ontmoeting met de Van Gogh van Westfalen

Een eerste stop maak ik in Werther. De kleine stad vlakbij Bielefeld staat eigenlijk bekend om de verrukkelijke karamel snoepjes “Werthers Original”. Maar in 2018 is hier een UFO geland. Dat zou je ten minste denken als je voor de eerste keer voor het Museum Peter August Böckstiegel staat, want het futuristische pand past echt helemaal niet in de landelijke omgeving.

Foto: Miriam Schröer

Een modern gebouw voor een avantgardistische schilder zou je kunnen zeggen, want Peter August Böckstiegel (1889 – 1951) was een belangrijke expressionist, die zich door Vincent Van Gogh inspireren liet. Omdat je bijvoorbeeld bij de zelfportretten een sterke overeenkomst met de stijl van Van Gogh kunt zien, wordt Böckstiegel soms zelfs de “Van Gogh van Westfalen” genoemd. Hoe is het mogelijk dat ik deze man tot nu toe niet kende?

Foto: Miriam Schröer

Met een kopje koffie ga ik op een terrasje voor het museum zitten en ontdek ik op de achtergrond het rode vakwerkhuis, waar Böckstiegel opgroeide. Vergeleken met de moderne architectuur van het nieuwe museum lijkt het een beetje op Villa Kakelbont. Als je de expositie in het museum al hebt bekeken, zou je nu iets op moeten vallen: Het is namelijk precies dezelfde plek waar de jonge schilder Böckstiegel vaak heeft geschilderd.

Foto: Miriam Schröer

Eerste inzichten

Al na mijn eerste stop kan ik een kleine evaluatie maken. Dat ik zo snel positief verrast zou zijn, had ik niet verwacht. Musea buiten de grote steden zijn misschien iets moelijker te bereiken, daarvoor bestaan er op afgelegen locaties ook andere mogelijkheden. Bijvoorbeeld kan er meer aandacht aan een kunstenaar en zijn leefomgeving worden geschonken. In het geval van het Museum Peter August Böckstiegel kijkt de bezoeker niet alleen naar werken van de kunstenaar, maar zit ook op de plek, waar ze ontstonden. Je kruipt als het ware in de huid van de schilder… Een heel uniek perspectief!

Burg Hülshoff: nieuwe cultuurhotspot in het Münsterland?

Ik rijd verder richting Westen, de tweede locatie die uit mijn voorafgaand onderzoek veelbelovend bleek ligt in Havixbeck vlakbij Münster. Burg Hülshoff staat adembenemend mooi midden in een barok park en is omringd door water. Het is de geboorteplaats van Annette von Droste-Hülshoff (1797 – 1848), een van de eerste bekende Duitse dichteressen. Als je door de tuin naar de burcht loopt, raak je meteen betoverd door de historische charme van dit sprookjesachtige oord.

Foto: Miriam Schröer

Ik moet me even weer herinneren waarom ik hier ben. Mijn missie bestaat immers niet in het opsporen van mooie kastelen, maar van geheime culturele hotspots! Dus schakel ik op detective-modus en zie daar, Burg Hülshoff heeft 2018 samen met zijn “buurman” Haus Rüschhaus het Center for Literature opgericht. Wie een bibliotheek of een onderzoekscentrum verwacht, die vergist zich echt. Want het Center for Literature is een hip cultuurhuis met een bruisend programma. Ondanks de naam staat deze inrichting voor alle genres open, van literatuur tot theater, film, muziek en architectuur.

Foto: Marc Ryckaert/Wikimedia Commons

Tegen de stroom

De historische ruimtes van Burg Hülshoff krijgen door het Center for Literature nieuwe creatieve bestemmingen. Von Droste-Hülshoff zou zeker trots zijn geweest als ze wist dat er in haar voormalige woonkamer tussen al haar antieke meubilair experimentele lezingen plaatsvinden of in haar tuin een festival wordt gehouden. Een standbeeld in de tuin herinnert aan de invloedrijke dichteres, die schreef, hoewel ze als edele vrouw eigenlijk niet mocht schrijven. Door de maatschappelijke opvattingen liet Von Droste-Hülshoff zich niet tegenhouden. Haar erg onconventionele overtuiging is in de programmering van het Center of Literature terug te vinden en vormt een mooi contrast met de eerbiedwaardige burcht.

Museum Kurhaus Kleef

Mijn laatste stop ligt nog een stukje verder in het Westen, vlakbij de Nederlandse grens bij Nijmegen. Het Museum Kurhaus Kleef is gevestigd in een voormalig badgebouw uit de 19^e eeuw. Behalve een badhuis was het ook een kuurinrichting. Om bij slecht weer te kunnen flaneren, werd er een langgerekte wandelzaal gebouwd. Ideaal voor een museum!

Foto: Miriam Schröer

Ook in Kleef had een beroemde kunstenaar een band met het museum. Tussen 1957 en 1964 had Joseph Beuys (1921 – 1986), een van de meest invloedrijke Duitse kunstenaars uit de 20^e eeuw, zijn atelier in het voormalige kuurhuis. Beuys-fans zullen hier zeker aan hun trekken komen. Naast moderne werken kunnen bezoekers in de symmetrisch aangelegde zalen ook oude kunst bewonderen. Tot de hoogtepunten uit de collectie telt het “Handdoekenrek met liefdespaar” van Arnt van Tricht (1530 – 1570). Dit romantische werk overtreft al mijn verwachtingen van kunst op het platteland.

Foto: Miriam Schröer

Wie zich buiten de geeikte paden van de grote steden begeeft, wordt hiervoor beloond

Noordrijn-Westfalen is rijk aan historische en geheimzinnige culturele plaatsen en heeft veel meer te bieden dan alleen Museum Folkwang in Essen, Museum Ludwig in Keulen of de Kunstsammlung in Düsseldorf. Wie een kijkje neemt buiten de grote steden, wordt zeker beloond met onverwachte ontdekkingen op authentieke locaties.

Ik raad vooral aan om een rondreisje te maken en meerdere plaatsen te bezoeken. Op deze website vind je naast vele culturele adressen buiten de urbane centra ook zogenaamde „Kulturpäckchen“: Voor elke locatie worden aanvullende tips voor uitstapjes, hotels, etc. gegeven. Heel handig! Op die manier kun je jouw persoonlijke ontdekkingsreis door NRW samenstellen. Wie weet moet je jouw weekendplannen nu ook spontaan wijzigen?