Een reis op de Duitse sprookjesstraat

25 december 2020

Je weer even kind voelen, fantaseren over vreemde werelden, luisteren naar dieren die muziek maken, prinsessen redden: op de Duitse Sprookjesstraat (Märchenstraße) komen kinderdromen uit.

Er was eens een route. Deze route was niet zomaar een straat, maar een hele bijzondere. Hij liep over een lengte van 600 kilometer door het land. Twee bijzondere mensen volgden deze pelgrimstocht (in hun verbeelding) en waren op zoek naar prinsessen, spookkastelen en mythische wezens. En wie zoekt zal vinden. En zo kwamen ze in het hoge noorden vier dieren tegen die muziek maakten (de Bremer stadsmuzikanten), verder naar het zuiden een kat met laarzen en een mooi meisje met de naam Sneeuwwitje of Doornroosje. Om al hun ervaringen te kunnen onthouden, schreven de twee broers alles op. Hieruit ontstond in 1812 een verzameling verhalen, die zelfs eeuwen later iedereen nog kent en inmiddels werelderfgoed van Unesco is geworden.

Foto: ju_see/shutterstock.com

Jacob en Wilhelm Grimm brachten het lange haar van Raponsje en de deken van Vrouw Holle naar kinderkamers in de hele wereld. Er zijn ontelbaar veel boeken en films verschenen die gebaseerd zijn op de verzameling ‘Kinder- und Hausmärchen’ en nog steeds zijn de verhalen niet in de vergetelheid geraakt. Maar vandaag de dag kunnen kinderen in de voetsporen treden van de gebroeders Grimm in plaats van ze alleen te lezen en hun favoriete verhalen uit de eerste hand ervaren. En waar? Op buitenpodia, in musea, tijdens rondleidingen en poppenspelen komen de kikkerkoning en prinsessen tot leven. De route brengt je langs romantische burchten en kastelen, door bossen en valleien, naar steden en slaperige dorpjes.

Sinds de oprichting van de ‘Arbeitsgemeinschaft Deutsche Märchenstraße’ in 1975 is deze vakantieroute uitgegroeid tot een van de meest geliefde van Duitsland, waaraan meer dan zestig steden, gemeenten en provincies meedoen. Wij hebben er een paar bijzondere sprookjesfiguren uitgepikt die je op een sprookjesreis niet mag missen. We gaan als eerste naar Bremerhaven, de thuisbasis van een kleine dwerg …

Bremerhaven – de hobgoblin

Bremerhaven is de thuisbasis van de kleine dwerg die voor beroering op schepen zorgt. Als er iets onverklaarbaars gebeurt, dan is hij de boosdoener. Maar de hobgoblin heeft niet alleen kwaad in de zin, integendeel. Hij beschermt het schip tegen brand en stranden. Je kunt het kleine mannetje in ieder geval aan land bewonderen. Het lijkt bijna wel alsof de Hobgoblin nog steeds op zijn schip past, want hij zit in de buurt van het Deutsches Schifffahrtmuseum in Bremerhaven, waar stukken gezonken schepen te zien zijn en je alles leert over de geschiedenis van de scheepsbouw. Wie altijd al wilde weten hoe je een schip navigeert of hoe een boot wordt gebouwd, is hier aan het juiste adres.

Je kunt de omgeving van de haven het beste met de havenbus verkennen. Deze rijdt via de zeehavens en langs de Seemeile. Een reis terug in de tijd naar de Alte en Neue Hafen en naar die van de badplaats kun je met een rondleiding te voet maken. Het hele jaar door worden er allerlei evenementen georganiseerd, zoals bijvoorbeeld de Fischparty (meer info vind je op deze website).

Foto: Mano Kors/shutterstock.com

Bremen – De Bremer stadsmuzikanten

Een ezel, een hond, een kat en een haan zijn de helden van deze sage. Te oud om te blijven werken dreigde de slachtbank. Ze kunnen ’s nachts allemaal vluchten en zo begint hun gezamenlijke verhaal. Ze verdienen hun brood als stadsmuzikanten in de Hanzestad en laten zelfs rovers op de vlucht slaan. De Bremer stadsmuzikanten zijn aan de westkant van het stadhuis vereeuwigd in brons en dit is het bekendste monument van de stad.

De voorpoten van de ezel zijn al behoorlijk afgesleten want naar verluidt brengt het veel geluk als je ze aanraakt. Maar raak ze in ieder geval met beide handen en voeten aan, want anders zeggen twee ezels elkaar gedag, als je de legende tenminste mag geloven! En verbaas je niet als je een van de vier fabeldieren op een wandeling door de stad plotseling tegenkomt. Tussen mei en september vertellen ze elke zondag om twaalf uur hun verhaal, live en gratis, op de Domshof in het centrum van de stad (meer info vind je hier).

Foto: Thorsten Bock/shutterstock.com

Wie houdt van historie met een maritieme flair is in de Hanzestad in goede handen. Naast de sprookjesfiguren zijn er vele musea en theaters die je uitnodigen om te blijven hangen. Het museum Universum Bremen zit in een soort zilveren mossel en houdt zich bezig met de thema’s mens, aarde en kosmos. Hier loop je niet gewoon aan de dingen voorbij, maar je mag er ook van alles doen. Hoe zou het zijn om een echte tornado aan den lijve te ondervinden?

Foto: Heide Pinkall/shutterstock.com

Hamelen – de rattenvanger van Hamelen

Dat sprookjes niet altijd eindigen met de zin: ‘En als ze niet gestorven zijn…’ bewijst het verhaal van de fluitspelende rattenvanger. In 1284 woonde de man volgens de legende in Hamelen en hij bevrijdde de inwoners van een rattenplaag. Hij speelde een melodie op een fluit die alle ratten uit hun schuilplaats lokte. Maar het gaat hier geenszins om een held uit een sprookje, maar eerder om een zwarte bladzijde uit de geschiedenis. Want zodra de inwoners weigerden om de rattenvanger te betalen, kwam deze boos terug en ontvoerde honderddertig kinderen van de stad. Als de wereldberoemde sprookjesfiguur in eigen persoon verschijnt, schrik dan niet! Ga met hem met mee op een rondleiding door de stad: door het doolhof van romantische straatjes van de oude binnenstad, langs gerestaureerde vakwerkhuizen.

De Renaissance kun je op elke hoek aanraken: van het Rattenfängerhaus uit 1602, het Dempterhaus uit 1607 en het Leisthaus uit 1589 tot twee middeleeuwse stadstoren met een stadsmuur, waar vandaag de dag een glasblazerij in is gevestigd. Voor iedereen die van mystiek en mysterieus houdt is er de ‘verleide verleiders’-tocht door Hamelen. Dit is geen gewone rondleiding, maar eerder een theaterstuk waarin de lichtschuwe gezel vertelt over leven en dood in de donkere 13e eeuw. Maar let op: het is griezelig!

Foto: kamienczanka/shutterstock.com

Volgende stop op de Duitse Sprookjesstraat: Bodenwerder met Baron van Münchhausen

Ja, het kan niet worden ontkend: iedereen heeft wel eens gelogen. Maar niemand kan op tegen de leugenachtige Baron van Münchhausen, die je ook tegenkomt op de Duitse Sprookjesstraat. Bij een of meer glazen wijn vertelt hij aan de verzamelde dorpsbewoners over zijn ongelooflijke avonturen. Zo jaagde hij ooit op een achtpotige haas. Zijn bijl gooide hij naar de maan en via een bonenstaak haalde hij hem weer naar beneden. Geen wonder dat er een psychisch stoornis naar hem is vernoemd. Wereldberoemd is ook het beeld van de ‘rit op de kanonskogel’.

Op zijn voormalige landgoed in Bodenwerder in Nedersaksen is nu een museum gevestigd waar beelden, muurschilderingen en monumenten verhalen over de gedurfde avonturen van de baron. Memorabilia uit het persoonlijke bezit van Hieronymus v. Münchhausen, afbeeldingen en documenten geven een beeld van belangrijke fases in zijn leven. Het hoogtepunt van de collectie is het boek over zijn avonturen, dat in meer dan dertig talen is vertaald.

Foto: g215/shutterstock.com

Het geboortehuis van de baron is inmiddels een stadhuis. Als iemand aan de baron had verteld dat zijn landgoed ooit een machtscentrum zou worden, had hij dat waarschijnlijk niet beter kunnen verzinnen. Van mei tot oktober wordt elke eerste zondag van de maand het Münchhausen-Spiel opgevoerd voor het geboortehuis van de baron.

Bad Windungen – De Gebroeders Grimm

De Gebroeders Grimm staan als bekendste vertegenwoordigers van de Duitse sprookjes centraal tijdens de Duitse Sprookjesstraat, die door belangrijke plekken uit hun leven loopt. In 1785 werd Jacob en een jaar later Wilhelm in Hanau geboren. Ze brachten hun jeugd door in het bijna 50 kilometer verderop gelegen Steinau an der Straße. Na hun studie rechten in Marburg vertrokken ze naar Kassel, waar ze eerder al het gymnasium hadden doorlopen. Ze werken aanvankelijk als bibliothecarissen en later gingen ze les geven aan de universiteit van Göttingen. Vervolgens togen de beide broers naar Berlijn, waar ze tot hun dood zouden blijven. Wilhelm stierf in 1859, Jacob in 1863.

Foto: Rolf G. Wackenberg/shutterstock.com

Sneeuwwitje en de zeven dwergen

Het idyllische kuuroord Bad Wildungen was in de Middeleeuwen het toneel van een gruwelijke misdaad. Een jonge prinses beet in een appel en stierf. Aan wie doet dit denken? Precies, aan Sneeuwwitje, die voor haar boze stiefmoeder vluchtte en onderdak vond bij de zeven dwergen.

Op een bergtop in de wijk Altwildungen ligt het barokke paleis Friedrichstein. Hier kwam Margarethe von Waldeck vandaan, die als dochter van een graaf en zus van de stichter van mijnbouwdorp Bergfreiheit, hier woonde en vergiftigd werd. Deze tragische geschiedenis zou als inspiratiebron voor het verhaal van de Gebroeders Grimm hebben gediend. Twaalf kilometer van de stad ligt het Sneeuwwitjedorp Bergfreiheit. Hier kun je nog altijd in de sporen van de prinses en de dwergen treden. De bezoekersmijn Bertsch (een voormalige kopermijn), het kleine mijnmuseum en het huis van Sneeuwwitje midden in de dorpskern, geven een beeld van de tijd van de laatmiddeleeuwse mijnbouw.

Dit waren onze lievelingssprookjes. Maar de verhalen zijn nog lang niet allemaal verteld en de Duitse Sprookjesstraat heeft nog veel meer te bieden. Er wachten nog veel meer prinsessen, boze stiefmoeders en gelaarsde katten op je bezoek.