Grensoverschrijdend in het zuidwesten van de Palts

14 augustus 2019

Ruim een derde van de Palts is door het grootste aaneengesloten bosgebied van Duitsland bedekt. De bosgrens is echter niet de enige die de moeite van het oversteken waard is.

Tekst en foto’s: Miriam Schröer

Grensovergang tussen hemel en aarde

Een stad kun je het beste lopend verkennen. Maar wat doe je als je een hele streek wilt ontdekken? Ik heb gekozen voor een motorvliegtuigje. Een vlucht van 45 minuten is perfect voor nieuwelingen, die een overzicht over de zuidwestelijke regio van de Palts wil krijgen.

Foto: Martin Hartwig

“Hoeveel weegt u?” Met deze vraag heeft piloot Norbert Semar zich niet direct geliefd bij mij gemaakt. Ik mummel wat, maar Norbert schijnt het al verstaan te hebben en deelt ons zo in, dat ons gewicht zo gelijkmatig mogelijk over de beide motorvliegtuigjes is verdeeld. Riemen om, koptelefoon op en voordat ik nog op andere gedachten kan komen, zijn we al opgestegen vanaf het vliegveld van de Aero-Club Pirmasens e.V.

Het Pfälzerwald ziet er van boven uit als een zachte deken. De boomkronen doen me een beetje aan broccoli denken. Als we neerstorten, wordt de val vast en zeker gebroken door het verende bed beneden, mijmer ik een beetje voor me uit. Snel kijk ik weer naar Norbert, die het vliegtuig met een ontspannen routine stuurt. Dat stelt me gerust.

Plotseling hoor ik geruis in mijn koptelefoon. “Hier rechts zien jullie burcht Gräfenstein, voor ons links het Clausenmeer.” Norbert vertelt ons via de funkradio over de plaatsen, waar we als een adelaar overheen vliegen. Midden in het bos ontdek ik een indrukwekkende ruïne van een burcht. Die zou je beneden waarschijnlijk helemaal niet opgevallen zijn. “Dat is burcht Altdahn”, legt Norbert uit. Het lijk een beetje op een rondleiding door de stad, maar dan op grotere schaal en vanuit een andere gezichtshoek bekeken. Als ik net aan het vogelperspectief gewend ben, merk ik dat de landing al wordt ingezet.

Nu en vroeger

In het beschouwelijke plaatsje Wallhalben daal ik voor de volgende grensoverschrijding eerst in een gewelvenkelder af, tot ik midden in het Apothekenmuseum sta. Als je op zoek bent naar bijzondere tentoonstellingsruimtes, moet je absoluut eens buiten de grote stad rondkijken, dat blijkt maar weer uit een verstopte schatkamer als dit keldertje. Vitrines en informatieborden zijn in het Apothekermuseum niet nodig. In plaats daarvan staan met de hand gekenmerkte pillen, flesjes, doosjes, ladenkastjes en antieke weegschalen in een lange rij dicht op elkaar.

De kelder hoort bij de Hummel apotheek, een hele normale, moderne apotheek. Meerdere generaties verzamelden hier allerlei dingetjes. In de gewelven werden uitgerangeerde, kapotte en achterhaalde spulletjes neergezet. Toen Helke Burkhardt de apotheek compleet met kelder en historische apothekersverzameling van haar vader overnam, nam ze zich voor, de gang van zaken in de vroegere apotheek in deze antieke ambiance weer tot leven te laten komen.

Klaar voor de toverdrankles

De bezoekers nemen plaats op houten stoeltjes, die de vrije ruimte bijna helemaal in beslag nemen. Behalve schaaltjes en instrumenten voor de productie van medicijnen, liggen hier ook stapels schriften en boeken die vol staan met mysterieus aandoende recepten.

Als iedereen zit, begint Helke te vertellen over een tijd, waarin er nog geen pilletjes tegen hoofdpijn te krijgen waren. Al snel heb ik het gevoel dat Hogwarts echt bestaat en wij hier in de toverdrankles terecht zijn gekomen. Helke, die is opgeleid in de leer over geneeskrachtige en giftige planten, zou daarbij geen gek figuur slaan als heks. En schijnbaar weet de apothekeres ook nog veel over toverdranken. Ze vertelt over de geneeskrachtige werking van alruin en de brandnetel die de seksuele aandrang van de monniken in bedwang moest houden en van de papaver, die vroeger bij onrustige kinderen door de pap werd geroerd.

Tot slot verdeelt ze zelfgemaakte kruidenpastilles. Ik twijfel even; misschien ben ik toch het slachtoffer van een heks en groeit er na het eten van deze kruidensnoepjes ineens een snor onder mijn neus? Ik kijk nog een keer vol ontzag naar de vrouw met de roodachtige pijpenkrullen en ronde brillenglazen en doe uiteindelijk een greep in de schaal, om een opkikkertje te nemen voor de volgende grensovergang.

Na Duitsland komt Frankrijk

Ik trek verder tot vlak achter de Duitse grens, waar het Pfälzerwald ‘Noord-Vogezen’, of beter gezegd ‘Vosges du Nord’ heet. Hier ontmoet ik Herbert Kallenbrunnen. Zoals dat zo vaak het geval is, was het de liefde die Herbert er toe liet besluiten naar het buitenland te verhuizen. Met een kleine aantekening: De liefde van de wandelgids ging uit naar de langorige viervoeters Sally, Stella, Sunny en Sky. Eigenlijk was ik van plan met Herbert en zijn ezels voor een vijf uur durende tocht over de ‘Paradiesgartenweg’ tot over de Duitse grens te wandelen. Maar, toen er donkere wolken verschenen, trok de gids zijn schouders op en zei met spijt in zijn stem: “Ik ben bang dat onze wandeling vandaag in het water valt.”

Ondanks het slechte weer gaan we de ezels toch nog even bezoeken en die verheugen zich. Al snel begrijp ik ook waarom: Herbert laat zijn speciale ezelorenaaitechniek zien. Ezels aaien en achter het oor krabben vind ik leuk, maar waarom je ze als begeleider op een wandeling meeneemt, is me nog een raadsel.

Samen het doel bereiken

“Een ezel geeft rust”, legt onze wandelgids uit. “Vooral bij kinderen”. Een Italiaans spreekwoord is hier heel toepasselijk: “Als je een ezel z’n kop wast, is de zeep weggegooid geld”. De koppigheid van een ezel is voor Herbert onderdeel van het pedagogisch concept. Als de jongste deelnemers aan de tocht namelijk bemerken dat de ezel zijn eigen zin wil doordrijven en niet gewoon volgt, dan ontwikkelt zich bij de kinderen vaak een soort verantwoordelijkheidsgevoel. In de rol van ezeldrijver is het voor menig jonge wandelaar gemakkelijker om verder te lopen; op de ezel rijden is namelijk niet toegestaan. Het uitstapje wordt op die manier een gezamenlijk project, waarbij het er om gaat, samen het doel te bereiken, of het nu op twee of op vier benen is.

Picknick ‘à la francaise’

Herbert biedt vijf verschillende tochten aan, met een lengte tussen drie en elf kilometer. Allereerst kan bij het ‘Ezel-diploma’ de basiskennis over het houden, de verzorging en het contact met de dieren worden geleerd. In december zijn er zgn. ‘Adventstouren’, waarbij de deelnemers de avond gezamenlijk afsluiten met een kampvuur. Twee andere toeren, de ‘Federweißer-Tour’ en de ‘Wein-Brot–Käse–Tour’ worden vaak geboekt door groepen. Het highlight van de vijfde tocht, die ik vandaag eigenlijk samen met Sally, Stella, Sunny en Sky had willen maken, is een picknick ‘à la française’. Die wordt nu spontaan naar een schuur verplaatst. Terwijl de regen nog steeds op het dak klettert, schenkt Herbert ons een rode wijn in en serveert een grote houten plank met Franse kaas, waarbij je bij het zien ervan al moet watertanden.

Het verschil tussen vreemdeling en vriend

Een laatste grensovergang moet nog uit de weg geruimd. Dit gaat het niet om omstandigheden of tijd, maar om een intermenselijke relatie. Het landhotel ‘Lösch für Freunde’ heeft het goed voor met haar gasten. Dat merk je al meteen aan de 15 kamers, die alle verschillend zijn. De inrichting van de kamers, van ‘jachtkamer’ tot ‘droomfabriek’ werd door een bepaalde persoon geïnspireerd en vervolgens met veel liefde voor detail door Christiane Lösch en een architect uitgewerkt.

Afhankelijk van het thema is elke kamer met zijn eigen ‘speelgoed’ uitgerust. Een E-gitaar bijvoorbeeld, een Carrera baan, of kleurpotloden en schetsblokken, zoals ik die in mijn kamer, het ‘atelier’ heb aangetroffen. Ik had het liefst de halve dag tekenend op mijn kamer doorgebracht, als mijn maag niet was gaan knorren…

Dineren met de andere hotelgasten

Aan de lange eettafel in het restaurant geldt ‘the more the merrier!’. Hier eet je niet in je eentje in een anonieme omgeving, maar samen met de andere hotelgasten. Als ik een vreemde dame aan het andere eind van de tafel naar de courgette-spaghetti vraag, is het me duidelijk, dat de het echtpaar Lösch niet alleen verstand heeft van visueel vormgeven, maar dat ze ook weten hoe je gezellige momenten van samenzijn creëert.

Ook de verscheidenheid van de kamers nodigt uit tot interactie tussen de gasten. Bij het eten hoor ik vragen als: “Zien we ons zo meteen in de speelkamer?” of “Proberen we straks de Carrera baan uit?” of “Hoe ziet jou kamer er eigenlijk uit?”. De kamers die niet bezet zijn kunnen altijd bezichtigd worden.

Het afscheid valt zwaar. Het zijn zo kleine details – bijvoorbeeld dat hier geen bord voor de deur staat dat er op duidt dat dit een hotel is – die er voor zorgen, dat je je hier werkelijk snel op je gemak voelt. Als we op de laatste avond spontaan trek hebben in een glaasje wijn, kunnen we in de wijnkelder gewoon een fles halen. Later noteren we welken wijn we genomen hebben. Ook met dit vertrouwen voel je je thuis – als bij goede vrienden.

Nu begrijp ik ook wat Edelbert Lösch bedoelde, toen hij me op de eerste avond bij het aperitief op het terras vertelde: “Ons idee is: Je komt als vreemde en je gaat als vriend”. Ik ben enorm enthousiast over dit concept en hoop, dat er nog heel veel vreemden over de drempel van Lösch für Freunde zullen komen en heel veel vrienden zullen gaan.