Automobielmuseum Einbeck: de geschiedenis van de auto

“PS Speicher” is de naam van het automobielmuseum Einbeck. Het is een bijzonder leuk adres voor alle fans van de geschiedenis van de auto. Sinds kort is het aanbod compleet. In de bijbehorende “Genusswerkstatt” worden lekkere gerechten geserveerd en in het “Hotel Freigeist” rijden de scooters tegen de muren op.

Tekst: Stefan Weißenborn

In het kleine stadje Einbeck in Nedersaksen, dat vooral vanwege haar bier en misschien ook vanwege haar mosterd bekend is, staat een graanzolder, die niet meer als zodanig in gebruik is. Er is echter geen sprake van, dat het gebouw, dat niet ver buiten de middeleeuwse stadsmuren ligt, geen functie meer heeft. Het herbergt namelijk een tijdmachine, waarin je een reis door het verleden van de automobiel kunt maken.

Een vooruitstrevend automobielmuseum

“We rijden nu in het jaar 1812”, zegt Ernst-Georg Nossol, een lange man op pensioengerechtigde leeftijd, die veel te vertellen heeft. Op dit moment nodigt hij zijn groep uit in de lift in te stappen, die slechts één kant opgaat; naar boven. De deur glijdt dicht, je hoort zachte muziek en je komt terecht in een soort woonkamer met antiek meubilair. Zo begint de rondleiding in een van de vooruitstrevendste automobielmusea van Duitsland in Einbeck, met de toepasselijke naam PS. Speicher, vertaald ‘pk zolder’.

Foto: Stefan Weißenborn

“Wij slaan hier nu pk’s op in plaats van graan.” Nossol, die zijn gasten met kennis van zaken door de verschillende tijdperken leidt, kijkt grijnzend naar binnen. Als de deur weer open gaat begint de reis terug. Op zes verdiepingen met meer dan 4000 vierkante meter, 300 tentoonstellingsstukken en talrijke acties wordt de ontwikkeling van de menselijke mobiliteit met behulp van technische hulmiddelen verteld. In het verhaal van het museum begon de geschiedenis in 1812, toen uitvinder Karl Drais zich bezighield met zijn loopfiets. Een vehicle, dat tegenwoordig alleen nog maar voor hele kleine kinderen, die nauwelijks kunnen lopen, wordt aangeschaft. Maar in zijn tijd waren deze houten tweewielige voortbewegingsmiddelen voor volwassenen een een enorme sensatie.

Motor-Rad of Reitwagen?

Nossol blijft staan bij een op een fiets lijkende constructie, dat op een bordje als ‘Hildebrand & Wolfmüller uit 1894’ wordt aangeduid. “Als je niet uitkeek, vloog dat ding in brand. Het was de eerste motorfiets die we in Duitsland hadden, en hij reed met een een combinatie van een explosiemotor en een stoommachine 40 km/h.” De ontwikkelaars lieten de naam ‘Motor-Rad’ met een patent beschermen, maar de eerste motorfiets, nog met een houten frame en koetswielen, was eigenlijk al in 1885 door Gottlieb Daimler en Wilhelm Maybach als ‘Reitwagen’ geconstrueerd.

Foto: Stefan Weißenborn

In de PS.Speicher vind je veel belangrijke mijlpalen in de geschiedenis. Een Benz Patent-motorwagen Victoria uit 1894 ontbreekt net zo min als de vroege stoomwagen, een statige  uit de late gouden twintiger jaren, of de Goliath, een vroege kleinwagen met drie wielen. De geboorte van de VW kever komt in de tentoonstelling aan de orde: De oorspronkelijke KdF-Wagen (Kraft durch Freude, kracht door vreugde), waarmee Hitler de mensen ook op straat uniform wilde laten uitzien. En ook de Opel 4 is aanwezig, als één van de populairste auto’s van de jaren dertig of de Samba bus, de luxe versie van de VW T1 met glazen dak, een auto die later het symbool van de hippievrijheid op vier wielen werd.

Van de graanopslag tot het automobielmuseum Einbeck

De tentoongestelde objecten stammen grotendeels uit de privéverzameling van de Einbecker ondernemer Karl-Heinz Rehkopf, die meer dan 40 jaar geld verdiende met tapijt en vloerbedekking en daarnaast meer dan 1200 motorfietsen en meerdere tientallen auto’s kocht. Zijn aandeel in de tentoongestelde tweewielers is dan ook overeenkomstig groot. Hij liet de graanopslag voor 25 miljoen euro tot de PS.Speicher ombouwen en deze werd in 2014 geopend.

Foto: Stefan Weißenborn

Meer dan bij andere automusea zullen de maatschappelijke omstandigheden waarin de voertuigen onderweg waren aan de orde komen. Zo is er een oude Citroën die uit nood met een houtcarburator werd uitgerust. “Er was aan het eind van de oorlog bijna geen benzine meer”, vertelt onze gids. De automobielindustrie moest er na 1945 weer bovenop krabbelen. De mensen konden zich aanvankelijk vaak alleen maar een motorfiets of later in de jaren vijftig een scooter of een klein autootje veroorloven. Pas toen de levensstandaard in de tijd van de economische opleving weer ging stijgen, werden auto’s gekocht. Met de benzineprijzen daalden de rijkosten. En met de invoer van de belastingaftrek voor woon- werkverkeer in 1955 werd het autorijden nog aantrekkelijker.

Stralende ogen en herinneringen

Als Nossol met zijn bezoekers aan de melkbar in vijftiger jaren stijl aankomt, schalt ‘Can’t buy me love’ uit de speakers, een hele batterij Vespa’s en andere scooters is geparkeerd. “Toen begon de luidruchtigste tijd”, merkt een oudere bezoekster op en begint te dansen en over haar petticoat, die ze ooit had, te vertellen. “Kent u deze nog?”, vraagt Nossol. Hij is even stil blijven staan bij een NSU TT. Een man vertelt met stralende ogen: “Ja natuurlijk, die was geweldig.”

Foto: Stefan Weißenborn

Een aparte tentoonstelling gaat over de kleine auto’s uit de tijd van het ‘Wirtschaftswunder’, de economische opbloei in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw. De auto’s komen voor een deel uit de verzameling van het vroegere automuseum in Störy: De bekende Messerschmitt-Kabinenroller staat er, een Fuldamobil, een Janus, een BMW Isetta, maar ook onbekendere modellen als de Kroboth of de Kleinschnittger F 125, een gekrompen Roadster zonder achteruitversnelling en zo licht dat je hem bij het inparkeren kon optillen.

Freigeist Hotel: direkt naast het automobielmuseum Einbeck

“Fantastisch”, zegt een bezoeker, die overigens een grote affiniteit heeft met de tentoonstelling. Hij heet Wolfgang Hentschel en is met de MG Club Deutschland hierheen gekomen voor bijeenkomst ter afsluiting van het jaar. “De verschillende opstellingen zijn echt geweldig in scene gezet. Je hebt hier veel meer tijd nodig.” Ook daaraan is gedacht, want direct naast de PS.Speicher is een nieuw hotel gebouwd. Wie daar behoefte aan heeft slaapt een nachtje en komt de volgende dag terug.

Foto: Stefan Weißenborn

Sinds afgelopen herfst heeft het moderne ‘Freigeist Hotel’ zijn deuren openstaan voor de ontvangst van gasten. Het is een thematisch hotel voor benzinetankers. De behandelkamer in de spa heet ‘Tuningraum’, de menukaart in het bijbehorende restaurant met de ook culinair toepasselijke naam ‘Genusswerkstatt’ wordt ‘Werkstattbuch’ genoemd. Aan de muren van de open lobby zijn scooters bevestigd, de drankkaart van de bar heet ‘Fahrtenbuch’.

Familievriendelijk en modern

Het thema van het museum is zeer duidelijk aanwezig, maar niet té overdreven. Het interieur is strak en werkt met de grote glas- en betonvlakken zelfs wat afstandelijk. De moderne stijl wordt met oude voorwerpen afgewisseld. In de badkamers hangen oude bunkerlampen, en in de bar staat een oude Russische filmlamp.

Foto: Stefan Weißenborn

Het hotel is familievriendelijk ingesteld. Babyfoons worden kosteloos ter beschikking gesteld, net als kinderbedjes. In de kamers liggen oude autobanden met deksels, waarin speelgoed is opgeborgen. Ook in de kamers zijn de plafonds van beton, maar de houten vloeren compenseren dit weer. “Ons hotel is voor ‘Freigeister’ (vrijdenkers)”, zegt Ina ten Doornkaat die voor de PR verantwoordelijk is. Dat moet ze wel zeggen. Vandaag is er een grote ADAC-afvaardiging met businesstroleys aangekomen, die zich later in de vergaderzaal verzamelen, waar ze voor de grafitti van een sprayer uit Hannover aan hun espressi nippen. Maar dat is niet altijd zo.

Foto: Stefan Weißenborn

Het Freigeist Hotel is een aanwinst voor het 30.000 inwoners tellende Einbeck. “Einbeck bloeit op. Eigenlijk is onze stad een dorp”, zegt Josefina Sole, die in het hotel haar practicum van de opleiding tot organisator van evenementen volgt. Ineens komen de gasten overal vandaan naar Einbeck – uit Oostenrijk en Amerika. En binnenkort komt er ook nieuw leven in de oude spoorlijn. Die loopt tussen het hotel en de PS.Speicher en is nu nog door onkruid overwoekerd. Nog.

Informatie over het automobielmuseum Einbeck

Het Freigeist Hotel ligt op tien minuten lopen van het oude centrum van Einbeck en heeft 63 tweepersoonskamers, een Finse sauna en een fitnessruimte. Een tweepersoonskamer met ramen tot op de bodem, betonnen plafonds en eikenhouten vloerdelen kost € 134 per nacht, het ontbijt vanaf € 9 p.p. De Freigast-bar is dagelijks van 12 tot 1 uur geopend.

De entree in het naastliggende museum PS Speicher bedraagt € 18/12. Op de binnenplaats van het automobielmuseum Einbeck staat een rensimulator, waar je voor € 5 een ronde kunt rijden.

Het restaurant Genusswerkstatt met een open keuken met vuurplaats is gespecialiseerd in gerechten van de grill.

Openingstijden van het automobielmuseum Einbeck: maandag vanaf 18 uur, dinsdag tot zondag 11.30 tot 23.30 uur.