Als begin februari in Keulen het hoogseizoen van het carnaval aanbreekt, hoor je het weer op de vele podia, in de straten of op pleinen: Kölsch. Ja, je hebt het goed gelezen. Kölsch!
En denk nu niet meteen aan het geliefde bier in Keulen, je hebt het echt goed gelezen. In Keulen wordt Kölsch niet alleen graag gedronken, men spreekt en zingt er ook Kölsch. Zo heet het dialect, of beter gezegd de ‘Mundart’ van de Keulenaren. In de domstad is er zelfs nog een ‘Akademie för uns kölsche Sproch’; deze organisatie wil helpen te voorkomen, dat het dialect uitsterft. De Keulenaren kunnen er zelfs Kölschcolleges volgen.
‘Kölsch’ tijdens het carnaval
Dat is een positieve zaak, want veel Keulenaren – vooral jongeren – spreken geen of nauwelijks Kölsch. Het Kölsch is echter niet – zoals dat bij veel andere dialecten wel het geval is – door uitsterven bedreigd. Dat is vooral tijdens het carnaval goed te merken: veel bands zoals de Bläck Fööss, de Höhner, Cat Ballou, Kasalla en Brings zingen in onvervalst Kölsch. Dat werkt: liederen als ‘Viva Colonia’ of ‘Kölsche Jung’ worden ook buiten de carnavalstijd gezongen.
Foto: Festkomitee Kölner Karneval
Ook buiten Keulen
Als je in de omgeving van Keulen onderweg bent, kun je vaststellen, dat Kölsch niet alleen in de stad wordt gesproken. Het dialect hoor je in de Eifel, het Westerwald, het Siegerland tot aan de Hunsrück. Hier moet je dan op een paar dingen bedacht zijn: als de Keulenaar bijvoorbeeld wil laten weten dat hij op dat moment bezig is om iets te eten, dan zegt hij vaak “Ich bin am essen’ in plaats van “Ich esse”.
Een zangerig toontje
Ook typisch voor Kölsch is het zangerige toontje; als je een Keulenaar hoort praten, zou je kunnen denken dat hij de zinnen ‘zingt’. Ook kun je met de betekenis van de woorden de één of andere verrassing beleven: als je bijvoorbeeld in een brouwerijcafé een ‘Halven Hahn’ bestelt, met de bedoeling een halve kip te gaan eten, kom je van een koude kermist thuis als de Köbes (zo heet een kelner hier) het gerecht opdient. Hij brengt je namelijk een roggebroodje met kaas en mosterd. Fäadich! Fertig, klaar uit.
Foto: Superbass / CC BY-SA 4.0 (via Wikimedia Commons)
