Gondwana – dat is de naam van een van de twee oercontinenten. De meeste mensen hebben er waarschijnlijk nog nooit van gehoord. Het is ook moeilijk je voor te stellen, hoe de aarde er ooit uitzag,toen Azië nog met Afrika verbonden was. De Leipziger Zoo heeft zichzelf tot taak gesteld, opheldering in de ontbrekende schakel te verschaffen. Het oercontinent werd geheel nieuw geschapen op een oppervlakte van 16.500 vierkante meter, compleet met een ongerept regenwoud en exotische dieren.
Tekst: Jennifer Latuperisa-Andresen
Het begint al meteen heel spannend. Een tunnel van kunstmatige rode rotsen wijst de bezoekers de weg naar binnen. De rubberen bodem is geribbeld en in het donker lichten aquaria op. Die worden bewoond door slangenhalsschildpadden, Signapore degenkrabben en kaaimansnoeken, alle levende fossielen, die er sinds miljoenen jaren hetzelfde uitzien.
Vakantiegevoel en ademnood
Aan het einde van de tunnel openbaart zich een lichtgroene sauna met een constante temperatuur van 25 graden en een luchtvochtigheid van 80 procent. Vakantiegevoel voor de één, ademnood voor de ander. Je acclimatiseert hier gelukkig heel snel. In een paar stappen ben je gearriveerd op het oercontinent Gondwana, dat 150 miljoen jaar geleden ten zuiden van de equator lag en in verschillende delen uiteen brak, die de mens dan later bijvoorbeeld Afrika, India en Zuid-Amerika noemde.
Foto: Zoo Leipzig
dierentuin en attractiepark
Wat er precies bij die scheiding en met name daarna met de aarde gebeurd is, vat een boottocht in slechts 11 minuten samen. Ja, goed gelezen, een boottocht. Heel gemoedelijk vaar je in een bootje langs de belangrijkste stadia van de biologische wereldgeschiedenis. Je start met de oerknal en vaart via de continentendrift tot aan het kappen van de regenwouden. In een versnelde weergave getoond op schermen. Een tocht, die tot nadenken stemt. En duidelijk maakt, dat Gondwanaland het midden houdt tussen een traditionele dierentuin en een attractiepark.
Tussen het oorspronkelijke idee en de financiering, tot aan de uiteindelijke voltooiing ligt een periode van ongeveer tien jaar. In juli 2011 heeft de driehoekige tropische attractie in de Zoo Leipzig haar deuren geopend. Overdekt door een vrijdragende staalconstructie met een vernuftig verwarmings- en beregeningssysteem is het nu het onderkomen voor ongeveer 40 diersoorten. Je kunt hier zomaar oog in oog komen te staan met een tweevingerige luiaard, een reuzenotter, een ocelot of een dwergnijlpaard. Ook andere, deels met uitsterven bedreigde diersoorten, leven hier in een omgeving , die voor een tropische hal internationaal uniek is. Als concept voor de verblijven, die harmonisch in elkaar overgaan, zijn de natuurlijke leefomstandigheden gebruikt. Sommige dieren lopen in Gondwanaland vrij rond en treffen de bezoekers, die het regenwoud per boot, over het boomkruinenpad of op de begane grond verkennen.
Foto: Zoo Leipzig
Een belevenis van alle zintuigen
Het tropische woud is met geavanceerde techniek en met het originele regenwoud als voorbeeld nagebouwd. De vegetatie groeit net als in de jungle in meerdere lagen boven elkaar en biedt op deze wijze leefruimte aan verschillende diersoorten. Er is een enorme variëteit aan flora: je vindt zowel kleinere gewassen op de bodem, natuurlijke bamboestokken en moeras- en waterplanten, als echte boomreuzen.
De flora van Gondwanaland telt een veelheid van meer dan 24.000 planten. Deze planten zijn afkomstig uit kwekerijen in heel de wereld en reisden onder andere vanuit Thailand, Florida, Singapore en Maleisië naar Leipzig. Na aankomst in Europa verbleven ze enkele maanden in Nederland in quarantaine, waarna ze hun weg naar de nieuwe tropenhal voortzetten. Een fascinerende belevenis is de reuk, het gevoel en de smaak van de moestuin met ongeveer 60 soorten tropische vruchten en kruiden. Hier prikkelen onder andere ananas, bananen, guave, cacao, peper, yamswortel en suikerriet alle zintuigen.
over de hangbruggen omhoog
Een mooi overzicht krijg je van boven. Het beste volg je het pad over de hangbruggen omhoog naar een van de beide kunstboomreuzen, die met een belangrijke missie middenin de natuurlijke soortgenoten staan. Je blik reikt van bovenaf over het areaal, dat zo groot is als twee voetbalvelden en je denkt er met schrik over na, hoeveel energie zo’n bouwwerk wel niet verbruikt, om de temperatuur in ieder seizoen constant te houden.
Maar, vanzelfsprekend is er bij het concept over nagedacht en is een hoogmodern verwarmings-, beregenings- en beluchtingssysteem gecreëerd, dat geheel op duurzaamheid en milieubescherming is afgestemd. Als het ook maar enigszins mogelijk is, gebruikt Gondwanaland de natuurlijke zonnestraling om – net als bij een kas – te verwarmen. Het dak en de bovenkant van de zijwanden bestaan uit drie lagen foliekussen, die tussen stalen stangen gespannen zijn. Door de membraantoepassing werkt de constructie uiterst fijnzinnig en wordt door de specifieke vormen de suggestie gewekt van een lichtgevuld beeldhouwwerk.
Foto: Zoo Leipzig
Het kan ook te warm worden
Omdat de voor planten en dieren zo belangrijke UV-straling volledig doorgelaten wordt, is geen extra kunstmatige belichting nodig. Daarnaast zorgt het foliekussen voor een optimale isolatie en houdt de warmte in de hal vast. De overdag opgewekte warmte wordt in een 100.000 liter groot aardwarmtereservoir verzameld en ’s nachts voor de verwarming van het tropische avonturenpark, maar ook voor het verwarmen van water en de bekkens van de dieren aangewend. Alleen in de overgang naar en van de winter en in de winter is aanvullende verwarming nodig.
Er is ook over nagedacht, dat het Gondwanaland in de zomer te warm kan worden. Dan komen de kunstmatige bomenreuzen aan bod en zuigen de warme lucht af. Een geavanceerd systeem van watersproeiers, bodemuitlaten en beluchtingsopeningen in het dak en de wanden verzorgt het tropenlandschap met frisse, deels gekoelde lucht. Een reusachtige waterval zorgt bovendien voor de hoge luchtvochtigheid die bij het tropische klimaat hoort. Waar mogelijk, gebruikt Gondwanaland ook andere natuurlijke bronnen. Regenwater wordt in bekkens opgevangen, gereinigd en weer voor beregening aangewend.
een herinnering aan de vergenkelijkheid
Een wandeling door de tropenhal lijkt op een kleine wereldreis vol met grappige en interessante ontmoetingen. In ‘Afrika’ bijvoorbeeld springen de doodskopaapjes met een ernstige blik door het gebladerte en slingeren zich uit nieuwsgierigheid naar beneden.
Foto: Zoo Leipzig
gevaarlijke hagedissen
In ‘Azië’ kun je de met uitsterven bedreigde valse gaviaal, die er met z’n opgeheven snuit bijna grappig uitziet, aantreffen. En ook gevaarlijke hagedissen lopen hier rond (wel in hun verblijf natuurlijk) zoals bijvoorbeeld de komodovaraan, die eigenlijk in Indonesië thuishoort en op de rode lijst van bedreigde dieren voorkomt. En daarmee vervult de dierentuin, net als met de investering in dit project haar doelstelling. Want de bezoekers kunnen niet alleen de exotische dieren in een bijzondere omgeving zien, maar men wordt gemotiveerd om na te denken over het feit, dat de aarde en haar bewoners vergankelijk zijn.
Foto: Zoo Leipzig
Info
De Zoo Leipzig is het hele jaar geopend, de toegang voor volwassenen bedraagt 21 euro en voor kinderen 13 euro. Er zijn ook combi- of familietickets verkrijgbaar.
