TOP
Foto: Stephan Müller, Bildarchiv Südliche Weinstraße
Een dorpje tenmidden van wijngaarden in de Palts

Het beste van de Palts in een weekend

Het beste van de Palts kun je binnen een weekend beleven. Denk aan  de Dom zu Speyer, het Hambacher Schloss, pittoreske dorpjes met barokke villa’s en vakwerkhuizen. Daarbij komt ook nog eens het op één na grootste wijnbouwgebied van Duitsland. Het Duitsland magazine reisde naar de Palts om te zien of dat allemaal klopt.

tekst Frank Störbrauck

Het kasteel Hambacher Schlosss vanuit de lucht bekeken

Foto: Leonid Andronov/Shutterstock

Sinds een half uur loop ik achter haar aan. We spreken over geschiedenis. Hoewel… Eigenlijk zeg ik niet zo veel. Zij vertelt en beleert, ik mompel af en toe “ah ja, ja” en knik. Mijn aandacht concentreert zich voornamelijk op de treden als wij de Südwestturm beklimmen. En Friederike Walter, leidster van het cultuurmanagement van de Speyerer dom, gaat met een behoorlijk gangetje voorop. Je merkt meteen, dat de dame – leeftijd geschat op eind 30 – dit vaker doet.

Foto: Domkapitel Speyer/Klaus Landry

Vandaag staat een korte rondleiding door de grootste nog bestaande romaanse kerk ter wereld op het programma. De kathedraal heeft indrukwekkende afmetingen: ca. 134 meter lang, tot 55 meter breed en binnenin een hoogte van meer dan 30 meter. Al in de middeleeuwen had de kerk zo’n goede reputatie, dat naast de Westfrankische bouwers ook andere heersers werden begraven. “De dom is de stenen geschiedenis van Europa” meldt Friederike Walter. Tijdens de rondleiding blijft de kunsthistorica tussendoor steeds weer even staan, en laat haar blik in de dom afdwalen. Ze heeft zoveel te vertellen, dat ik me afvraag, of er ergens in deze kathedraal een steen is, waar ze niets over weet te melden. Waarschijnlijk niet.

Soberheid in de Dom zu Speyer

Als we in de dom komen, ben ik verrast over de soberheid. Van pracht en praal zoals je dat in veel andere godshuizen ziet, is hier geen sprake. Vooral de hoge plafonds vallen op net als de massieve gewelven en de zware zuilen. Op de wanden onder het noord- en zuidvenster van het middenschip zijn enkele tientallen fresco’s met scènes uit het oude testament geschilderd. Maar verder is het een en al eenvoud in de dom. Dat heeft een treurige reden. “In 1689, toen tijdens de Negenjarige Oorlog de troepen van Lodewijk XIV in het keurvorstendom Palts huis hielden, raakte de dom in brand en stortte het middenschip van de kerk voor tweederde deel in”, vertelt Walter. Tijdens de Franse Revolutie werden tevens verwoestingen aangericht en alle altaren vernield. De Kaisersaal ligt boven de hoofdingang van de dom. Daar zijn behoorlijk grote fresco’s van de schilder Johann Baptist Schraudolph te zien. Hoogtepunt is het fresco ‘Marienkrönung’ met een oppervlakte van maar liefst 70 vierkante meter.

Barokke huizen in Maikammer in de Palts

Foto: Thomas Haltner, Bildarchiv Südliche Weinstraße

De schildering maakt een diepe indruk, vooral als je bedenkt dat het 55 jaar geleden uit het middenschip werd verwijderd. Destijds beviel het fresco namelijk niet meer. De verf werd door middel van een lijmlaag samen met het pleisterwerk van de wand losgemaakt en in de jaren tachtig van de vorige eeuw met een enorme precisie geconserveerd. Als wij de zaal verlaten staat een volgende groep bezoekers al met open mond het fresco te bewonderen. Het is duidelijk dat de fresco’s bij de bezoekers het nodige respect afdwingen.

Fietsers vertoeven in het plaatsje Maikammer in de palts

Foto: N. Nattalli/Shutterstock

De landelijke omgeving van de Palts

Het bezoek aan de Speyerer dom was het begin van een uitstapje in het zuidwesten van Duitsland. Om de hele Palts in een weekend te verkennen is te weinig tijd, want de hele regio is 5.451 vierkante kilometer groot. De grootste steden in de Palts zijn Ludwigshafen, Kaiserslautern en Speyer. Dit zijn geen steden met een heel hoog aantal inwoners – in totaal wonen hier 1,4 miljoen mensen, maar er is hier wel veel groen. Vooral natuurliefhebbers en wandelaars hoog komen aan hun trekken. Met name in het voorjaar is het hier vanwege het milde klimaat meestal heel aangenaam.

Het Hambacher Schloss ligt inmidden van wijngaarden

Foto: Aldorado/Shutterstock

Hambacher Schloss oppermachtig op de berg

Eén van de bekendste bezienswaardigheden in de Palts is het Hambacher Schloss. Het ligt bovenop een berg tussen Neustadt an der Weinstraße en Edenkoben, ongeveer 30 kilometer ten westen van Speyer. Eind mei 1832 werd geschiedenis geschreven toen 30.000 vrijheidsstrijders met zwart-rood-gouden vlaggen de Burgberg bestormden en voor vrijheid, burgerrechten en nationale eenheid demonstreerden. Sindsdien geldt het Hambacher Schloss als de plaats in Duitsland waar de allereerste stapjes richting democratie werden gezet.

Afhankelijk van je standpunt is het Hambacher Schloss door bossen omgeven

Foto: Aldorado/Shutterstock

Het laatste stuk van de tocht omhoog loopt door een afgelegen dorp dat aan de voet van het kasteel ligt. Hier in Diedelsfeld lijkt het met vakwerkhuizen, oude wijngoederen en bronnen, of de tijd heeft stilgestaan. De gps voert je door allerlei smalle straatjes en steegjes uiteindelijk naar het bos, waar een bord de straat omhoog naar het kasteel wijst. Op de vijfde verdieping zijn de ruimten met de tentoonstelling ‘Hinauf, hinauf zum Schloss’. In deze tentoonstelling draait veel om de gebeurtenissen rond het Hambacher Fest in 1832 toen het kasteel werd bestormd. Naast veel informatie zijn erinteractieve stations, waar bijvoorbeeld een eigen button kan worden gemaakt of een 19e-eeuws kostuum kan worden aangetrokken.

Maikammer staat bekond om zijn barokke huisjes

Foto: Jack Senn/Bildarchiv Südliche weinstraße

Op weg naar Maikammer

Bij het verlaten van het kasteel word je op 400 meter hoogte geconfronteerd met een sensationeel uitzicht over de omgeving. Beneden ligt het Rijndal. Op de helling liggen meerdere dorpjes en een grote hoeveelheid wijnbergen waar de Palts beroemd om is. Het lijkt of de druivenstokken kaarsrecht langs een liniaal zijn neergezet. De tocht gaat verder naar Maikammer, één de mooiste wijndorpjes in de Palts.

Rijpe rode druiven in Maikammer in de Palts

Foto: Thomas Haltner/Bildarchiv Südliche Weinstraße

De Palts en wijn, dat is net zoiets als München en het Oktoberfeest, onafscheidelijk met elkaar verbonden. Riesling, Burgunder, Silvaner, Chardonnay of Sauvignon Blanc gedijen alle op de hellingen van het Haardt-gebergte. Meer dan honderd miljoen druivenstokken zouden hier staan waaraan de druiven hangen waarmee 3.600 wijnboeren van de Palts jaarlijks tweeënhalf miljoen hectoliter rode en vooral witte wijn produceren. Daarmee is de Palts na Rijnhessen het op één na grootste wijnbouwgebied van Duitsland.

Bergith Neumann gids in Maikammer

Foto: Frank Störbrauck

Maikammer ligt in het noorden van de Südliche Weinstraße aan de voet van de Kalmit. “Kalmit betekent kale berg en is met 670 meter het hoogste punt van het Pfälzerwald en populair bij vele wandelaars”, vertelt gids Bergith Neumann. Met de klinkergebouwen, de renaissance poorten, vakwerk bouwsels en de binnenplaatsen en pleintjes lijkt het hier wel een beetje op de Toscana. En dan overal wijngoederen. Sommige hebben een wijnlokaal waar je meteen de wijn kunt proeven. Op het eind van de wandeling ligt de Marktplatz, waar Generaal Jakob Freiherr von Hartmann met een bronzen beeld is vereeuwigd.

Je kunt ook appelsap uit een schoppen drinken

Foto: Thomas Grimm/Bildarchiv Südliche Weinstraße

Een monument voor de Schoppen

Een ander wel heel bijzonder monument staat er tegenover: het zgn. ‘Schoppen‘-monument. Schoppen? In de Palts is dat een heiligdom. Terwijl het alleen maar gaat om een glas voor dranken, vergelijkbaar met een ‘Maßkroeg’ in Beieren. In de dranklokalen in de Palts wordt graag uit Schoppen gedronken. Meestal wijn, maar niet uitsluitend. Wie dat wil kan er natuurlijk ook water of appelsap uit drinken. De Schoppen is een cilindervormig glas met gladde buitenkant. Een ander drinkglas in de Palts is het zgn. ‘Dubbeglas’ met druppelvormige deukjes aan de buitenkant.

Wijnbladeren met de zon ergens in de Südliche Weinstraße, een mooi gebied in de Palts

Foto: Thomas Haltner/Bildarchiv Südliche Weinstraße

Ooit was er een strijd om het glas, toen sommige gastronomen de inhoud van een Schoppen van 0,5 naar 0,4 liter wilden terugbrengen. Voor veel mensen in de Palts was dat destijds vreselijk. Samen met de ‘Weinbruderschaft’, een vereniging die zich inzet voor het behoud van de cultuur rondom het drinken van wijn, kwamen ze in opstand en dwongen de gastronomen hun ideeën terug te draaien. En om nog eens extra te onderstrepen dat de Schoppen met een halve liter gevuld wordt en niet anders, werd in 1984 een monument opgericht met de in steen gehouwen spreuk Pfälzer Schoppen – Maß aller Dinge’.

Wijnproevernij in de Südliche Weinstraße

Foto: Bildarchiv Südliche Weinstraße

En nu wijnproeven!

Na al die informatie moet er nu ook maar eens een slokje wijn geproefd worden. Dat moet niet persé een 0,5-liter-Schoppen zijn, maar natuurlijk wel een wijn van de Palts. Alleen in Maikammer liggen acht wijngoederen met soms ook een Weinstube erbij, waar je de wijn uit eigen aanbouw kunt proeven. En als het te moeilijk wordt om te kiezen welke wijn je wilt proeven, kun je in sommige Weinstuben ook een 5-er Probe met vijf verschillende wijnsoorten bestellen. In het drukke seizoen en vooral tijdens de oogsttijd is het zinvol van te voren even naar de openingstijden te informeren.

Wijnproevernij in de Südliche Weinstraße

Foto: Thomas Grimm/Bildarchiv Südliche Weinstraße

In de omgeving van Maikammer zijn er meerdere grondsoorten: Zand, leem, löss, kalkmergel en klei. Door de verschillende grondsoorten kunnen ook veel verschillende druivensoorten worden aangebouwd. Voor de witte wijnen vind je hier de druivensoorten Chardonnay, Gewürztraminer, Grauburgunder, Riesling, Muskateller en Silvaner  en voor de rode Cabernet Cubin, Merlot, Dornfelder, Sankt Laurent en Shiraz. Na een proeverij van 5 verschillende wijnen ga ik tevreden naar het hotel, nadat ik nog een paar flessen wijn heb gekocht voor thuis. De missie is volbracht: In het weekend zijn alle voorgenomen bezienswaardigheden bezocht. Maar volgende keer neem ik meer tijd om alles in de mooie Palts nog een keer op het gemak te bekijken.

Informatie over het beste van de Palts

Bereikbaarheid

Met de trein vanaf Keulen in minder dan 3 uur met de ICE naar Mannheim en daarvandaan met de S-Bahn naar Speyer. Ter plaatse is het het handigst met een huurauto.

Overnachten

Hotel Salischer Hof, Burgstraße 12-14, 67105 Schifferstadt, een driesterrenhotel met 24 kamers in lanshuisstijl. Prijs voor een tweepersoonskamer incl. ontbijt € 104. www.salischer-hof.de

Restaurants

Weinstube Eselsburg, Kurpfalzstr. 62, 67435 Neustadt-Mußbach is een gezellig restaurant met regionale specialiteiten. www.eselsburg.de

Pfälzer Stube in Hotel Krone, Hauptstraße 62-64, 76863 Herxheim-Hayna. Een verfijnde regionale keuken in een landelijke ambiance.

Toeristische informatie

Pfalz Touristik, Martin-Luther-Straße 69, 67433 Neustadt an der Weinstraße, tel. +49(0)6321/39160. www.pfalz.de