De terugkeer van de penseeloren

In Bad Harzburg kunnen bezoekers alles te weten komen over de terugkeer van de lynx in de Harz.

Tekst: Franz Lerchenmüller

Tamino is zichtbaar humeurig: De witgrijze, bruingevlekte lynx komt geen centimeter uit zijn hoek tevoorschijn. Dat boswachter Ralf Voitjsek een stuk hertevlees door het deurtje in het verblijf gooit en  lynx Pamina het scherp in de gaten houdt, maar zich er niet vraatzuchtig opstort, schijnt Tamino volledig koud te laten. De broer en zussen Paul, Alice en Ellen in het andere verblijf bakkeleien daarentegen eerst met elkaar om hun vleesstuk, voordat ze zich van het publiek afwenden en het – ieder voor zich – in bloedige  repen verscheuren.

Nu komen er vele vragen los: Kan een lynx zich ook overeten? Zien ze ’s nachts beter als overdag? Waarom zie je er nooit één in het bos? En waarom leven ze in het wild slechts 12 tot 15 jaar en in gevangenschap soms wel 20 jaar?

Foto: Franz Lerchenmüller

De grootste roofkat

Ongeveer dertig bezoekers zijn vandaag naar het voederen komen kijken. Voitsjek, met groene fleece pullover en een groene pet beantwoordt alle vragen en vertelt heel levendig over het leven van de grootste roofkat in Duitsland. Een lynx heeft een kilo zuiver wildvlees per dag nodig. Het voer dat hier aan de dieren wordt gegeven  – grotendeels reeën en hazen – is meestal door een aanrijding met een auto om het leven gekomen. Goede lopers zijn ze allemaal: Een lynx met een peilzender werd ’s avonds aan het ene en ’s morgens aan het andere eind van de Harz gelokaliseerd. Het dier had in deze nacht maar liefst zestig kilometer afgelegd.

En springen, dat ze kunnen! Een paar jaar geleden sloop een verliefd mannetje uit het bos het verblijf in. Toen de verzorgers kwamen en het dier zich in het nauw gedreven voelde, sprong hij zonder aanloop omhoog en vloog over het vier meter hoge hek en rolde zonder zich te verwonden de helling af.

Foto: Franz Lerchenmüller

schranzen als een lynx

Als alle vragen beantwoord zijn, wandelen de bezoekers naar het bosrestaurant ‘Rabenklippen‘, om het laatste deel van hun ‘lynx-ticket’ in te wisselen: schranzen als een lynx! In plaats van ‘hert naturel’ krijgen ze de iets meer aan de menselijke smaak aangepaste ‘wildbraadworst’. Daarbij een glas koel bier uit de Harz.

De vijf lynxen, die alle in het wildpark zijn geboren en aan mensen gewend zijn, staan als het ware in dienst van de publiciteit voor het Nationalpark Harz. Vanuit Bad Harzburg wordt de Lynx lynx, zoals de Latijnse naam van het dier luidt, sinds tien jaar succesvol in het wild uitgezet. Bij de verblijven kunnen de mensen een idee krijgen over het uiterlijk en het leven van de roofdieren, waarvan de laatste ‘vrije vertegenwoordiger’ op 18 maart 1818 werd doodgeschoten. Het zijn spierbundels ter grootte van een herdershond, met brede poten en de beroemde ‘penseeloren‘, reebruin tot lichtbruin van kleur met donkere stippels. Ze zien en horen perfect, hebben daarentegen geen goede reuk.

Foto: Franz Lerchenmüller

Het ‘Haus der Natur’

In het ‘Haus der Natur’ in Bad Harzburg vind je informatie over de geschiedenis van het project. In het jaar 2000 liet men de eerste lynxen los in het wild. Tot 2006 waren het er in totaal 24, alle overgekomen uit wildparken in heel Europa. Vantevoren  werden de dieren in een geheim verblijf in het bos nauwkeurig geobserveerd: De exemplaren die schuw waren en niet te vertrouwd met mensen mochten het bos in.

Vanaf 2002 werden de eerste dieren in vrijheid geboren. Ongeveer tweehonderd geboortes zijn het inmiddels. Vele hiervan stierven echter weer door schurft dat vooral door vossen wordt verspreid, ongevallen in het verkeer of in een gevecht met soortgenoten. Hoeveel lynxen er op dit moment in de Harz leven weet niemand. In 2015 werden vijftien volwassen en twaalf jonge dieren door in het bos opgestelde camera’s gefilmd. Het zou kunnen, dat zestig tot zeventig dieren in de bossen onderweg zijn. In ieder geval staat vast, dat de Harz momenteel in het gehele gebied wordt bevolkt door lynxen.

De roep van de lynx

Twee dieren die bij een verkeersongeval om het leven kwamen staan opgezet in het Haus der Natur. Daarnaast kun je in films zien, hoe lynxen in vallen worden gevangen en van zenders worden voorzien en op een geluidsband is de roep, die lijkt op die van uilen, te horen. Deze roep was bijna tweehonderd jaar niet in de Harz te horen.

Foto: Franz Lerchenmüller

rotsen en oude boomstompen

Tenslotte blijft er voor de bezoekers nog één opgave over: op pad gaan in het leefgebied van de dieren. De Teufelstieg is een mooie, 13 kilometer lange wandelroute vanaf Bad Harzburg omhoog naar de Brocken. Eerst loop je door het bos dat bijna geheel uit beuken bestaat. Met kaarsrechte stammen, ritselende bladeren, en fris groen is dit werkelijk een bos waar je tot rust komt. Maar dan! Na ongeveer een uur loopt de weg langs de ruisende Ecker. De rotsen rechts gaan steil omhoog; ze bestaan uit een puntig, grof steente, dat is overwoekerd door dor gras en groen korstmos. Daartussen staan oude boomstompen en versplinterde stammen hangen scheef in de takken van de boom ernaast.

Ontwortelde boomreuzen liggen schots en scheef verspreid, meestal met paddenstoelen en mos begroeid, de stam gedeeltelijk weggevreten en bijna verrot. Een landschap met majestueuze, holle boomruïnes, waaroverheen een mystiek groen licht hangt. Hier in het bos in het ravijn Eckernhang, waar voor onderzoek sinds zestig jaar de natuur op zijn beloop is gelaten, staan beuken en essen, die 150 jaar oud zijn. Het doel van de nationaalparken is om meer van dit soort bossen te krijgen. “Wij bouwen de aangeplante bossen om”, zegt een boswachter.

Foto: Franz Lerchenmüller

Het bos wordt weer bos

Schorskevers mogen sparren laten verdwijnen, er komt nieuwe aanplant van jonge beuken en kale plekken die zijn ontstaan door stormschade worden aan het lot van de natuur overgelaten. En het zou de wandelaars niet moeten verbazen, als zich plotseling op de rots aan de overkant een silhouet van een lynx tegen de avondlucht aftekent. Dat gebeurt echter niet en het is ook niet belangrijk. Het is voldoende om te weten dat het bos weer bos wordt en dat zijn elegantste inwoner na bijna tweehonderd jaar terug is. Eindelijk komt in de Harz weer alles samen, zoals het ook samen hoort te zijn.

Info

Bereikbaarheid

Met de trein via Hannover naar Bad Harzburg. Met de auto via Hannover en Braunschweig naar Bad Harzburg, vanaf Arnhem ca. 420 km.

Overnachting

Hotel Tannenhof

Nordhäuser Str. 6-8, 38667 Bad Harzburg, telefoon +49(0)5322 /96880

Tweepersoonskamer incl. ontbijt vanaf € 140

ligt gunstig ten opzichte van het Haus der Natur en de Bergbahn

Klosterhotel Wöltingerode

Klostergut Wöltingerode 3, 38690 Goslar, telefoon +49(0)5324/774660

Tweepersoonskamer incl. ontbijt vanaf € 98) heeft kamers met telefoon, tv en gratis wifi. De restaurants liggen in het vroegere klooster.

Eten en drinken

Sinds 1874 is de Waldgaststätte Rabenklippe te vinden bovenop een granietrots naast het lynxverblijf. Op de kaart naast gangbare Duitse keuken diverse streek- en wildgerechten.

Lynxverblijf

Het voeden van de dieren kan worden bijgewoond op woensdag en zaterdag om 14.30 uur.

Toeristische informatie

Tourist-Information Bad Harzburg, Nordhäuser Str. 4, 38667 Bad Harzburg, telefoon +49(0)5322/75330

Haus der Natur

Nordhäuser Str. 1c, 38667 Bad Harzburg, telefoon +49(0)5322/784 337