Heerlijk genieten rondom natuurtuin Kaiserstuhl

6 augustus 2020

Als eilandjes duiken de wijnterrassen van de Kaiserstuhl en Tuniberg in de Bovenrijnvlakte tussen het Zwarte Woud en de Rijn op. De omgeving met de meeste zonuren van Duitsland staat bekend om uitstekende wijnen. Kom er ook, als je naar een voortreffelijke keuken en een spannend en uniek landschap zoekt.

In de wijngaarden rondom natuurtuin Kaiserstuhl kun je heerlijk wandelen

Foto: C. Fichter

Wijnterrassen en fruitbomen

Dankzij het mediterrane klimaat gedijt op de vroegere vulkaan een idyllische flora en fauna. Die is zeker de moeite waard om te ontdekken en te ‘bewandelen’. Het landschap kenmerkt zich door gemengde bossen en wijnterrassen. Maar je vindt er ook weidse beschermde natuurgebieden en talrijke fruitbomen, die in de lente als bonte bloemenlinten over het landschap liggen.

Het unieke vulkaan- en lösslandschap is sinds meer dan zesduizend jaar permanent door mensen bewoond. Terwijl de vulkaan 23 en 16 miljoen jaar geleden actief was, is de löss pas in de IJstijd uit de kiesoevers van de Rijn opgewaaid. Er zijn hier enorme hoeveelheden tot soms wel 60 meter dikte afgezet. De mens heeft samen met de natuur een beslissende invloed op de leefomgeving van dit landschap gehad.

Het kapeltje van Ihringen op de flanken van de Kaiserstuhl in het zuidwesten van Duitsland in het zonlicht

Foto: Long Nong Huang

Wilde orchideeën in natuurtuin Kaiserstuhl

De natuurlijke samenstelling van het landschap is ongeëvenaard in heel Duitsland. Droogwarme leefruimtes zijn extreem goed ontwikkeld. Uitgestrekte in terrassen aangelegde wijnbergen met talloze druivenstokken en velden met droog gras bepalen het landschap. Maar je vindt er ook kleurrijke bloemenweiden, bossen met wintereiken en veelsoortig struikgewas met wilde rozen en blazenstruiken. Verder kun je van diep ingesneden, bijna kloofachtige holle wegen kijken. Maar liefst 36 soorten wilde orchideeën zijn bekend op de Kaiserstuhl. Op de westkant zijn eveneens veel bijzonderheden te ontdekken. Steile, ingekerfde vulkaanrotsen, stapelmuurtjes en vlakbij de Rijn steengroeven uit de Romeinse tijd.

Hoewel de bossen hoofdzakelijk op de toppen op slechtere bodemsoorten en op klimatische koelere hellingen voorkomen, overheerst de wijnbouw op de lössgronden. Van het totale oppervlak is 42% en ca. 4265 hectaren met druivenstokken beplant. Op de Tuniberg in Gottenheim, Merdingen, Nieder- en Oberrimsingen zijn dat 431 hectaren. Aan de voet van de Kaiserstuhl worden op de vruchtbare grond groenten en fruit geteeld. Asperges, wortelgroenten, sla en vele appel- en fruitsoorten groeien hier uitstekend. Zelfs vijgen en abrikozen kun je hier vinden. Markante walnotenbomen en al vroeg in het voorjaar bloeiende amandelbomen omzomen de wegen en straten.

Fietsers tijdens een uitdaging in natuurtuin Kaiserstuhl

Foto: Plittner

Tropische vogels

De talloze hellingen van de wijnbergen zijn buitengewoon interessant door de zeldzame dier- en plantensoorten die hier leven. Ontdekt zijn bijvoorbeeld bijeneters, bidsprinkhanen, smaragdhagedissen en hoppen. De bijeneter broedt in de steile lösshellingen. Deze bonte, tropische vogel heeft in Duitsland verder weinig broedmogelijkheden. De opvallende terrassenbouw gaat terug tot in de Fränkische tijd in de 7^e eeuw na Chr. Ook talloze wilde bijensoorten vinden op de hellingen een geschikte leefomgeving. Er komen tenminste 247 soorten voor, waarvan sommige alleen op de Kaiserstuhl.

Wandelen met een kinderwagen op een pad bij natuurtuin Kasierstuhl

Foto: S. Laderer

Keizerlijke wandelingen

Op meer dan 400 km bewegwijzerde thematische en leerroutes kunnen wandelaars de Kaiserstuhl en Tuniberg verkennen. Negen zgn. ‘Themenachsen’ doorkruisen de Kaiserstuhl. De wegen lopen van het zuiden naar het noorden en van het westen naar het oosten. Deze thematische routes wijzen de weg naar smaragdhagedissen of naar wilde orchideeën. Je vindt er echter ook holle wegen in het löss, zeldzame vogelsoorten en vele andere natuurschatten. Die zijn deels uniek in heel Duitsland. De Burgunderroute loopt dwars door de natuur van de Tuniberg. Ook zijn er in diverse plaatsen thematische wandelingen aan de routes toegevoegd. Ze hebben trouwens allemaal een bepaald onderwerp. Bovendien toont een groot portaal aan het begin van de ronde hoe het verloop en de bijzonderheden van de wandeling er uit zien. Daardoor is er in de gehele Kaiserstuhl een uitgebreid en uniform bewegwijzerd wandelnetwerk ontstaan. Ook combinaties van meerdere routes zijn eenvoudig mogelijk.

Terrassen vormen her landschap van natuurtuin Kaiserstuhl in het zuidwesten van Duitsland

Foto: Schröder-Esch

Keizerlijk fietsen in natuurtuin Kaiserstuhl

De Kaiserstuhl-Tuniberg is een klein paradijs voor fietsers. De unieke fauna en flora van de kleine vulkaan zorgen ervoor, dat een fietstocht een echt avontuur wordt. Of het gaat om een gemoedelijke ritje, sportieve uitdaging of een toer met wind in de rug per e-bike, in de natuurtuin Kaiserstuhl vindt elke fietser wel een tocht van zijn gading. Het meer dan 190 kilometer lange bewegwijzeerde fietswegennetwerk loopt door idyllische wijndorpjes en over schilderachtige wijnterrassen. Onderweg kom je fantastische panorama’s en talrijke culinaire, regionale verrassingen tegen. Bovendien kom je prachtige plaatsen om te pauzeren tegen. Ook heb je veel mogelijkheden om gezellig iets te eten of te drinken. Langs de Kaiserstuhl lopen enkele populaire langeafstand fietsroutes. Enkele voorbeelden zijn de Veloroute Rhein en de Rheintal-Radweg. Maar ook de “Grüne Straße” of de Europäischer Radweg Elzach-Villé zijn aantebevelen. Het lijstje is echter niet kompleet zonder de Oberrhein-Römer-Radweg en de Badische Weinradweg.

Bergpas Vogelsang bij natuurtuin Kaiserstuhl tijdens de avondschemering

Foto: L. Biegert

Bereikbaarheid van de natuurtuin Kaiserstuhl

Met de auto: Via de snelweg A5 Frankfurt-Bazel; uitritten tussen Riegel in het noorden en Bad Krozingen in het zuiden (uitritten nrs. 59 tot 64a).

Met de trein: Met de Deutsche Bahn tot aan Freiburg Hauptbahnhof. Vanaf hier met de Breisgau S-Bahn aan de Tuniberg en aan de zuidelijke Kaiserstuhl met eindstation Breisach. Vanaf Gottenheim en Breisach verder met treinen of bussen van de Kaiserstuhl-Bahn aan de oostelijke, noordelijke en westelijke Kaiserstuhl. Vanuit Freiburg zijn er ook verbindingen met de Deutsche Bahn naar Riegel. Hiernaa verder met de Kaiserstuhl-Bahn. Het is echter raadzaam voor vertrek de verbindingen te controleren. De vertrektijden van de regionale verbindingen vind je hier.

Met de langeafstandsbus: Meerdere langeafstandbuslijnen rijden naar Freiburg in de Breisgau. Daarvandaan gaat het verder met het regionale openbare vervoer.

Per vliegtuig: Naar Euro-Airport Basel-Mulhouse (ca. 65 km). Daarvandaan met de Airport bus naar Hauptbahnhof Freiburg en verder met de Breisgau S-Bahn.

Van Karlsruhe Baden Airport (ca. 100 km) met de trein of de Airport bus naar Freiburg. Vanaf Stuttgart (ca. 200 km) of Frankfurt (ca. 270 km) met de trein naar Freiburg.