Spannend: de DDR-industrie op het spoor

Kerken, burchten, kastelen, kloosters en sacrale kunst: Saale-Unstrut staat bekend om de pracht uit de tijd van de hoge middeleeuwen (ca. 1000–1250). Maar de geschiedenis van dit belangrijke cultuurlandschap tussen Leipzig en Weimar heeft nog een andere, niet minder spannende kant: de industrie.

Ooit was deze regio de belangrijkste standplaats van chemische industrie in Duitsland en de grootse schoenenproducent van Europa. En daar waar tegenwoordig het grootste kunstmatig aangelegde recreatiemeer ligt, bevond zich een gigantisch gat voor de bruinkoolwinning.

Foto: LaMiaFotografia/shutterstock.com

Schoenenmuseum Weißenfels: de traditie van de schoenenproductie

Bezoekers blijven meestal vol verbazing staan bij de vitrine met de schoenen van de Duitse basketbalster Dirk Nowitzki – maat 54! De prominentengalerij in het schoenenmuseum in kasteel Neu-Augustusburg in Weißenfels toont ook de schoenen van Helmut Kohl, George W. Bush en Nina Hagen en is een echte publiekstrekker. Het grootste deel van de 400 paar tentoongestelde schoenen vertelt echter minder over bekendheden als wel over de lange traditie van de schoenenindustrie in de stad aan de Saale.

De geschiedenis begon in de 12^e eeuw met de eerste schoenmakers. Enkele eeuwen later bestelden de Saksische hofhoudingen al luxe schoenen in grote hoeveelheden. Ten tijde van de DDR was het VEB Schuhkombinat met ongeveer 30.000 medewerkers de grootste schoenenproducent van Europa. Met de Duitse hereniging kwam een eind aan deze massaproductie. Naast exemplaren uit de succesvolle jaren kunnen bezoekers van het museum ook uitheems schoeisel aanschouwen, zoals sandalettes uit Turkije en laarzen uit Scandinavië.

Foto: Transmedial/Saale Unstrut Tourismus

Deutsches Chemie-Museum Merseburg: geschiedenis van de chemische industrie

Enkele kilometers stroomafwaarts aan de Saale luidde het einde van de DDR een nieuw tijdperk in. Tot 1990 was Leuna hét voorbeeld voor de chemische grootindustrie. In bepaalde periodes werkten er ruim 30.000 mensen bij het ten zuiden van Halle gelegen bedrijf. In de Tweede Wereldoorlog was de fabriek van buitengewoon strategisch belang omdat het een van de grootste producenten van synthetische benzine was (ook wel ‘deutsches Benzin’ genoemd). De verwoesting van de fabriek was daarom een grote tegenslag voor de Duitsers.

Na de afbraak van de industrie- en chemiecomplexen en na de val van de Muur werd er een vereniging opgericht die de historische apparatuur wilde redden en restaureren. Tegenwoordig bestaat de verzameling uit meer 350 ‘getuigen’ uit vroegere tijden. In het Chemie-Museum kunnen turbines, compressoren, pompen en kolenwagens bekeken worden. De tentoonstelling is een reis door de tijd en zeker niet alleen interessant voor degenen die zelf nog een soldeerbout in de hand hielden.

Hermannschacht Zeitz: productie van briketten

Ook in Zeitz, ca. 40 kilometer ten zuiden van de Geiseltlsee, staat een van de belangrijkste monumenten uit de tijd van de bruinkool: de Hermannschacht. Het is de oudste nog bewaard gebleven brikettenfabriek ter wereld.

Foto: Saale Unstrut Tourismus

Van 1889 tot 1959 werden hier van kolen uit de regio onder hoge druk energierijke briketten geperst. Al in 1961 werd het volledige complex onder monumentenzorg gesteld. Sinds de jaren negentig zet een vereniging zich in voor het behoud.

Tijdens rondleidingen kunnen de bezoekers talrijke originele machines bekijken. Of ze kunnen zich op het leerpad door het aangeplante bruinkolenbos informeren over het ontstaan van bruinkool. In de tentoonstelling voor historische fornuis- en ovenmodellen komt men meer te weten over de context van de toenmalige tijd.

Gradierwerk Bad Dürrenberg: zoutwinning

En dan is er nog zout. Lang voordat de industriële winning van bruinkool in de regio begon, was er in Bad Dürrenberg, tien kilometer ten zuiden van Merseburg, al een florerende handel in het ‘witte goud’. In het midden van de 18^e eeuw stootte Johan Gottfried Borlach op een diepte van meer dan tweehonderd meter op een zoutbron en liet er een gradeerwerk bouwen, om door de verdamping van het water zout te kunnen winnen. Meer dan tachtig jaar later werden de geneeskrachtige toepassingen van het water ontdekt. Hierdoor ontwikkelde zich er een bloeiend kuurcentrum. En ook tegenwoordig nog wandelen de gasten door de gangen van het langste aaneengesloten gradeerwerk van Duitsland om er de weldadige zouthoudende lucht diep in te ademen.

Foto: LaMiaFotografia/shutterstock.com

Na de ontdekking van deze omvattende industriecultuur kun je ’s avonds aan de prachtige Geiseltalsee genieten van een glaasje wijn, want de regio is ook bekend voor de uitmuntende wijnbouw met een lange traditie.

Meer informatie hier.