Oberursel: de wieg van de zeepkistenrace
De wieg van de zeepkistenrace stond in de Taunus. Buiten aan het mooie vakwerkgebouw van het Vortaunusmuseum hangt een gedenksteen met het opschrift ‘Hier is de zeepkisten-sport geboren’.
Foto: HA/Hessen Tourismus
Binnen in het museum treffen we Renate Messer, die alles weet over dit verhaal. “Het verhaal over de zeepkist begint in het jaar 1904 in Oberursel. Een paar jongens, die werden geïnspireerd door de eerste internationale automobielrennen op Duits bodem, bouwden hun eigen raceauto van hout. De ‘grote jongens’ van de autosport waren zo onder de indruk van hun kleine aanhangers, dat ze het initiatief namen. Ze richtten de eerste ‘kinderautomobielraces’ ter wereld op”, vertelt de museumdirectrice.
Foto: HA/Hessen Tourismus
Zestien jongens scheurden zo hard ze konden naar beneden tijdens het zomerfeest van de burgervereniging ‘Humor’ in het kleine stadje in de Taunus. Een van de ‘raceauto’s’ bestond uit een 1,50 meter lange plank, vier kinderwagenwielen en een vooras. Een soort kast op de plank diende als motorkap. Een kopie van deze kinderauto is tegenwoordig in de bijzondere tentoonstelling van het museum te bewonderen.
Foto: Pixabay
Kampioenschappen en internationale races
In de bonte tentoonstelling in het Vortaunusmuseum kunnen bezoekers zien hoe uit de eerste kinderauto-wedstrijden later een echte racecultuur ontstond. Kampioenschappen, races en jeugdkampen. Voor de 10 tot 12-jarigen jongens waren de voorbereiding en de deelname aan de grote wedstrijden meer dan alleen maar een hobby. Tijdens de voorbereidingen voor de Duitse kampioenschappen werd gezamenlijk aan sport gedaan, er waren uitstapjes en gezellige avonden bij het kampvuur. Er ontstond een nieuw soort gemeenschapsgevoel onder de naoorlogse kinderen.
Foto: HA/Hessen Tourismus
In de permanente tentoonstelling zijn ook mooie verhalen te vinden. “Ik vind vooral de details leuk, zoals de menukaart, waarop bijvoorbeeld voor de jongens tomaten met een klein kloddertje mayonaise stond”, merkt Renate Messer op. Maar de deelname aan de races leverden niet alleen culinaire highlights op. De winnaar van de Duitse kampioenschappen kon een opleiding in een technisch beroep volgen en – dat was eigenlijk nog belangrijker – met zijn zeepkist aan de wereldkampioenschappen in Amerika deelnemen. Indrukken hierover en vooral de originele kisten, die met de coureurs aanvankelijk per schip en later met het vliegtuig naar Amerika reisden, zijn in de tentoonstelling te zien.
Foto: HA/Hessen Tourismus
De zeepkist en Opel
Aan het einde van de jaren veertig nam de Adam Opel AG in Rüsselsheim de organisatie van de nationale Westduitse kampioenschappen zeepkistenraces over en voerde uitgebreide regels en voorgeschreven bouwplannen in. Het evenement heette vanaf die tijd ‘Deutsches Seifenkisten Derby’.
De kinderracesport maakte een enorme opleving mee. In de jaren vijftig werden er in bijna tweehonderd steden in de Bondsrepubliek wedstrijden georganiseerd. Een originele set wielen en stuurinrichting uit die tijd zijn eveneens in Oberursel te zien. “Nadat Opel zich in de zeventiger jaren uit de zeepkistenwereld terugtrok, werd het DSKD opgericht: De Deutsche Seifenkisten Derby e.V., dat tot op de dag van vandaag de officiële kampioenschappen organiseert”, aldus de cultureel antropologe. In de jaren tachtig profiteerde Oberursel van het terugtrekken van de Rüsselsheimer onderneming: objecten, foto’s en documenten die de Adam Opel AG aan de stad heeft overgedaan, vormen samen met schenkingen van toenmalige ‘coureurs’ een jaarlijks groeiend archief.
Foto: HA/Hessen Tourismus
De zeepkistenrace is een levende traditie
Ook Oberursel is zijn traditie trouw gebleven en houdt sinds 1904 (met enkele onderbrekingen) tot aan de dag van vandaag de zogenaamde ‘Orscheler Seifenkistenrennen’. Sinds 2013 loopt het parcours over een lengte van 128 meter over de Strackgasse. De rijtijd bij ca. 5% helling over keien bedraagt ongeveer twintig seconden, soms ook iets langer. De start is natuurlijk bij het Vortaunusmuseum. De hoogte aan de start van het parcours is voldoende, zodat er geen kunstmatige helling nodig is.
Foto: HA/Hessen Tourismus
Hoe een dergelijke helling er vroeger uit zag, is ook in het museum te zien. “Totaal milieuvriendelijke is het allemaal”, weet Renate Messer glimlachend nog te melden, “je hebt alleen maar vier wielen nodig, een rem en een stuur, heel eenvoudig.” Niet eenvoudig is het om een lievelingskist te benoemen: “Ik vind de grijze uit de jaren vijftig van Alfred Hänle, een coureur uit Hanau, heel mooi. Die is niet helemaal gerestaureerd, die is alleen in stand gehouden. Je ziet de deuken en sporen die de races op de kist hebben achtergelaten. Op dit exemplaar is het verleden duidelijk af te lezen.”
Het leven van alledag in Oberursel
Renate Messer is zichtbaar trots op haar zeepkisten-verzameling. “Het is een historisch tijdbeeld. Wij zijn een stadsmuseum dat over het leven in Oberursel vertelt, over de vroege geschiedenis van de Kelten, de middeleeuwen tot aan de vele watermolens langs de Urselbach. En daar passen de zeepkisten goed bij.” Wie er nog meer over weten wil, kan in de museumshop het boekje van Renate Messer met de titel ‘Es war einmal in Oberursel… ’ meenemen. Ze heeft vol overgave oude foto’s over de zeepkistensport verzameld. “Ik vind dat het niet alleen informatie geeft over de wedstrijden, maar ook over de kindertijd van toen.”
Foto: HA/Hessen Tourismus
Het Vortaunusmuseum ligt tussen allerlei vakwerkgebouwen in de prachtige Altstadt van het Taunusstadje Oberursel. Rondom de Marktplatz met het historische stadhuis kun je – na het museumbezoek – één van de knusse lokaliteiten opzoeken. Terwijl je dan op het terras van het ‘Marktweib’, ‘Zum Hirsch’ of de ‘Ratskeller’ geniet van een kopje koffie, zie je in je verbeelding de kleurige zeepkisten ratelend over de keien de berg af suizen.
Meer informatie over Hessen en de zeepkistenrace
De streken en steden in het in het midden van Duitsland gelegen Hessen, bieden attractieve vakantie- en recreatiemogelijkheden. Zowel wandelaars en fietsers als ook cultuur- en natuurliefhebbers, rustzoekers en gezinnen hebben het er naar hun zin. Je vindt in Hessen de meest uiteenlopende bezienswaardigheden. Vakwerk-idylle en grootsteedse flair, meer dan 3.300 kilometer Hessische langeafstandsfietsroutes en talloze cultuurevenementen. Zelfs als je hierbij nog de 30 kuur- en geneeskrachtige baden noemt, ben je er nog lang niet. Er zijn tenslotte ook nog 3.000 kilometer kwaliteits-wandelroutes, een groot aantal UNESCO Werelderfgoederen, burchten, kastelen en musea.
www.hessen-tourismus.de en hessen.tourismusnetzwerk.info
