Zeg je ‘Sie’ of ‘du’ in het Duits?

Vrij snel na onze verhuizing naar Duitsland liet mijn man mij een e-mail zien, afkomstig van een van zijn naaste collega’s. ‘Lieber Han’, las ik. ‘Lieber Han’? Ik was heel even diep geschokt. Zeg je nou wel ‘Sie’ of ‘Du’?

Tekst: Karin Kleijnen

Of was het gewoon jaloezie over de ongewoon liefdevolle toon waarop mijn man werd aangesproken? Ik vond het maar een klef sfeertje daar op zijn nieuwe kantoor. Ik wist nog niet dat ‘Lieber’ in dit geval niet meer of minder betekent dan ‘Beste’. En dus volkomen op zijn plek was. Het klònk alleen een beetje overdreven in mijn Nederlandse oren.

Illustratie: Mayrum/Shutterstock

Dat deed am Anfang ook al het ge-Sie. Duitsers houden van Sie. Sie, ons Nederlandse U, gebruiken ze te pas en te onpas. Voor de buurvrouw, die al twintig jaar de buurvrouw is, voor de tuinman en de jeugdige invalkracht in de supermarkt en ook voor de collega, met wie overigziens het nodige lief en leed wordt gedeeld.

Bij de tandarts: ‘Sie’ of ‘du’

Even terug naar mijn eerste tandartsbezoek in Duitsland. In volledige achterwaartse ligpositie wacht ik gelaten mijn lot af, terwijl tandarts Herr Dr. Dietrich en zijn assistente Frau Schneider zich letterlijk en figuurlijk over mijn opengesperde mond buigen. Ik moet toegeven: hun conversatie was voor mij een welkome afleiding, hoewel ik toch eigenlijk ook zeker wist dat-ie niet voor mijn oren bestemd was.

‘Was halten Sie davon, Frau Schneider, dass meine Frau mich beim Sportzentrum angemeldet hat, weil sie denkt, ich wäre zu dick. Soll ich das jetzt wirklich machen?’ Frau Schneider: ‘Ja, Herr Dietrich, das ist eine gute Idee. Vielleicht könnten Sie Ihre Frau einfach bitten, Sie zu begleiten?’

Zeg je nou ‘Sie’ of ‘du’ tegen een nieuwe vriend

En dan de collega met het borreltje op, die zonder waarschuwing plotsklaps overschakelt naar Du. Ik voelde me vereerd in de wetenschap dat ik er een nieuwe vriend bij had. Dat zal best zo zijn, maar de volgende ochtend bleek die nieuwe vriend mij toch weer met Sie aan te spreken.

Een andere gevoelswaarde

Met leeftijd heeft dit alles weinig te maken. Want merkwaardigerwijs is oma van boven de tachtig voor de kleinkinderen gewoon du. Net zoals de Here Jezus dat is voor zijn volgelingen. Het heeft toch wel een halfjaartje geduurd voordat het geheim tot me doordrong: Het líjkt wel stijf en formeel, maar dat ís het helemaal niet. De gevoelswaarde van het Sie voor de Duitser blijkt heel anders dan die van het U voor de Nederlander.

Illustratie: Macrovector/Shutterstock

Uiteindelijk is het gewoon een soort afspraak die je als natie met elkaar hebt gemaakt. Sie staat voor sociale afstand, neutraliteit en respect. Alleen voor mensen waar je een hele hechte band mee hebt, gebruik je Du. Du betekent: ik steek mijn hand voor jou in het vuur. Wel inderdaad even met elkaar afstemmen: ‘Darf ich zu Ihrer ‘Du-Gruppe beitreten?’ – ‘Mag ik bij Uw jij-groepje voegen’?, of gewoon: ‘Zullen we duzen?’

Bij twijfel kun je een mengvorm gebruiken. Sie combineer je dan met de voornaam. Van mijn pianolerares mocht ik deze variant met haar praktizieren. ‘Ach Alicia, könnten Sie mir das noch mal vorspielen, bitte?’ Elegant alternatief, vindt U ook niet. Eh, sorry, ik bedoel: vind je ook niet?

Informatie over het onderwerp

Journaliste Karin Kleijnen verhuisde met man, zoon en hond vanuit Nederland naar de regio Frankfurt am Main. Hier beschrijft ze alledaagse gebruiken en situaties die soms net iets anders zijn dan in thuisland Nederland. Persoonlijke impressies van een Hollandse in Hessen.