Van Bach tot braadworst: 800 jaar residentiestad Ansbach

20 februari 2021

De Midden-Frankische stad Ansbach viert dit jaar haar 800-jarige stadsgeschiedenis. Reden genoeg om het historische stadje eens nader onder de loep te nemen.

Geraniums en vakwerkhuizen in de historische binnenstad van Ansbach

Foto: Amt für Kultur und Tourismus Ansbach

Op 22 januari 1221 werd Ansbach voor het eerst in een schriftelijk document genoemd. Dat zou het komend jaar groots gevierd worden, maar toen kwam corona. Ansbach, een stad in Beieren, die behoort tot de metropoolregio Nürnberg, heeft 41.700 inwoners en is de op drie na grootste stad van Midden-Franken.

Voorzichtig opent stadsgids Alexander Biernoth de zware houten deuren. Over een paar stenen treden gaat hij naar beneden in de romaanse crypte onder de St. Gumbertuskerk. De crypte zelf heeft een roerende geschiedenis. Na de brand van de kerk in het jaar 1280 was de grafkelder onder het puin bedolven en pas in 1934 weer vrij gelegd.”Hier zijn we werkelijk bij de oorsprong van Ansbach. Dieper of verder kun je eigenlijk niet in de geschiedenis duiken”, verklaart Alexander Biernoth op een eerbiedige toon.

Historisch huis in de binnenstad van Ansbach in Beieren

Foto: Milos K./Shutterstock

800 stappen

De stadsgids heeft zich lang op het jubileumjaar verheugd. Hij wilde met 800 stappen door residentiestad Ansbach rondleiden. Elke stap stond voor een jaar stadsgeschiedenis. Helaas verstoort de pandemie sommige dromen. Ook die van hem.

Hoe zou de tour er dan uitgezien hebben? Allereerst op weg naar het Ansbacher Schloss. Sinds 1770 werd aan het bouwwerk niets meer veranderd. Het bekijken meer dan waard zijn de pronkkamers op de eerste verdieping. Het is bijna een tijdreis door de 18^e eeuw.

Kasteel en tuin in residentiestad Ansbach

Foto: Tichr/Shutterstock

Dan gaat het op weg naar de kasteeltuin – die bij een echt barok-complex aanwezig hoort te zijn. Met een oppervlakte van ongeveer 17 hectaren en een indrukwekkende orangerie van 104 meter, één van de langste orangerieën in Zuid-Duitsland, is de kasteeltuin een imposant natuur- en tuinmonument, aldus Biernroth. Daarna luisteren we naar de verhalen over het Markgrafenmuseum. Hier bevindt zich de oorkonde waarin Ansbach voor het eerst genoemd wordt.

Residentiestad Ansbach

Over de geschiedenis, de residentiestad en de feestelijkheden is niet veel met zekerheid te melden. Het moest een jaar met allerlei festiviteiten worden. Van een culinaire cultuurlente in april (het is onzeker of het doorgaat), tot aan de Rokoko-Festspiele in juli en de Bachweek van 30 juli tot 8 augustus. Of en hoe dit allmaal nog plaatsvindt weet op dit moment nog niemand.

Foto: Michael Zaschka

Twee dingen, die we zeker weten, moeten we hier nog even kwijt. Europa’s bekendste vondelingetje, Kaspar Hauser stierf in Ansbach. Als 16-jarige vondeling dook hij ooit in Nürnberg op en beweerde, dat hij op water en brood in een kerker was opgesloten en nu voor de eerste keer de wereld met eigen ogen zag. Rondom zijn persoon doen veel verhalen de ronde. Dat hij slachtoffer van een samenzwering was en als eigenlijke troonopvolger werd verbannen, om voor een zijtak van de familie toegang te verschaffen tot het Badische vorstenhuis.

Frankische braadworst met aardappelsalade in Ansbach

Foto: Ryzhkov/Shutterstock

Land van de braadworst

Anderen daarentegen beweerden, dat hij alles uit zijn duim had gezogen om aandacht te krijgen. In Ansbach werd hij in 1833 op de leeftijd van 21 jaar neergestoken. Hij zou slachtoffer van een aanslag geweest zijn. Strafrechtelijke onderzoeken hebben daarna uitgewezen, dat de fatale steekwond door hemzelf was toegebracht. Tegenwoordig staat in Ansbach op de plaats van de zogenaamde moord een monument en ook van Kaspar Hauser zelf is door de stad een gedenkteken opgericht.

Figuren Rokoko-feest 800 jaar residentiestad Ansbach

Foto: Markus Spiske

Het is de moeite waard – als corona het toelaat – voor een ‘bespreking’ van de stadsgeschiedenis na afloop een plaatsje in een Wirtshaus te zoeken. Want de alledaagse geneugten van het leven komen in Ansbach niets te kort. Het Frankenland is immers ‘Bratwurstenland’ en de Ansbacher braadworst – in de specifieke uitvoering van 160 gram en met majoraan gekruid – is een culinaire ‘ambassadrice’ van de stad. En om toch bij het thema geschiedenis te blijven: Al in 1430 werd de Ansbacher braadworst in het Ansbacher stadsboek genoemd. Toch ook een beetje stadsgeschiedenis dus.