IJszeilen in Duitsland: Een traditie in de Saaler Bodden

Al meer dan honderd jaar hebben ijszeiljachten het winterdecor van de Saaler Bodden bepaald. Rondom het schiereiland Fischland-Darß-Zingst werden de boten als transportmiddel voor goederen ingezet. Tegenwoordig zie je de boten nog maar nauwelijks. We hebben één van de laatste ijszeilers uit de regio begeleid.

Foto: Voigt & Kranz, Prorow

Al van verre is de ijsflitser te zien. Hij is ruim drie meter lang en ligt los op het ijs in het licht van de winterzon. De boot wordt door een dikke ijslaag gedragen, die zich op de Bodden heeft uitgespreid en die eerder op een maanlandschap lijkt. Wij bereiken de ijsslede na een klein stukje lopen. Dik ingepakt en met voorpret op een avontuur, dat door de klimaatveranderingen heel zelden is geworden.

Jens Lochmann behoort tot de laatste personen op Fischland-Darß-Zingst, die een historische zeilslee bezitten. Op het schiereiland in Mecklenburg-Voor-Pommeren komen alleen nog een stuk of 50 exemplaren voor van de ooit als vrachtschepen ingezette gevaartes. In de warme tijd van het jaar staan ze in schuren. “En dan zijn de niet meer helemaal intacte exemplaren meegerekend”, zegt Lochmann. Vol geestdrift zet hij zich in voor het behoud van de houten schepen, die hij zelf ook bouwt.

Vlakke wateren

Hij is vooral gecharmeerd van de Zeesenboten – en natuurlijk ook van de eveneens bijzonder karakteristieke zeilsleden. Beide zijn uitgevoerd met markante trapeziumvormige zeilen en met een vlakke houten romp. Daarmee zijn ze perfect aangepast aan de bijzondere omstandigheden van het vlakke water, dat slechts enkele meters diep is.

Kort nadat wij aan boord zijn gegaan, kunnen we vertrekken. De wind rukt met een sterkte van vijf Beaufort aan de machtige linnen doeken, die gelijktijdig de functie van aandrijving  en van besturing uitvoeren. De slee maakt een zoemend geluid, dat naarmate de snelheid toeneemt ook duidelijk harder wordt. Af en toe wordt het geluid door het wilde klapperen van het zeil onderbroken. “De snelheid van de zeilslede bij ruwe weersomstandigheden is uniek”, verheugt zich Lochmann, als hij met voorzichtige trekjes aan het zeil de richting verandert. Dan glijdt de slee op een waterfilm, die zich tussen de ijzers en het ijs bevindt. Zo neemt de snelheid weer al gauw weer toe.

Foto: K. Riemer/Pixabay

IJszeilen in Duitsland: meer dan alleen snelheid

Maar wat Jens Lochmann en de andere overgebleven ijszeilers fascineert, is dat ijszeilen meer is dan alleen genieten van de snelheid. “De belevenis van de natuur in een betoverend landschap en fascinerende lichtval, die tussen de zeilen opduikt, is altijd weer geweldig. En niet minder het verhaal van de sleden”, zegt de op het schiereiland geboren ijszeiler, terwijl zijn slee door de sterke wind steeds schuiner komt te liggen.

De geschiedenis van de oude ‘Sägelsläden’ (zo heet de ijsslee in het plaatselijke dialect) gaat terug tot in het begin van de 18^e eeuw. Destijds werden de ijssleden door de scheepstimmermannen uit Fischland gebouwd om personen en waren over de Bodden te vervoeren. Eiken- en naaldbomenhout waren de favoriete bouwmaterialen.

Terwijl de wegen en straten op het vaste land in de winter vroeger onbegaanbaar waren, kon de logistiek naar de punt van het schiereiland gehandhaafd blijven. Plaatselijke bewoners, bezoekers, maar ook waren als varkens of aardappelen werden zonder probleem naar de enige zee- en handelsstad Ribnitz vervoerd.

IJsvissen

Maar, dit was niet de enige functie van de slee: Een ander deel van de zeilsleden werd voor de visserij gebruikt en diende als zeker transportmiddel voor de ijsvissers. Een bezigheid, die tot aan de dag van vandaag wordt uitgeoefend, ook als is het niet meer om het brood mee te verdienen. “IJszeilen”, aldus Lochmann, “is hobby geworden. Maar, er wordt ook een stuk regionale cultuur in stand gehouden, wat zeker een zinvolle zaak is.”

Foto: Voigt & Kranz, Prorow

Met een grijns op zijn gezicht stuurt hij zijn slee weer terug naar het startpunt. Zonder navigatiehulpmiddelen en zonder roer bestuurt de botenbouwer twee dwarsliggende houten latten, die op een circa 15 centimeter dikke ijslaag liggen. Aangetrokken door het zeldzame spektakel, heeft zich inmiddels een groep toeschouwers op het ijs gewaagd om Lochmann’s slee van dichtbij te bekijken. “Niet ongebruikelijk”, becommentarieert hij de verbaasde mensen. Korte tijd later vaart de ijszeiler weer weg met passagiers. In de stralende zon en blij over elke gelegenheid die de winter hem biedt om zijn passie uit te oefenen.

Meer informatie over ijszeilen in Duitsland en het schiereiland Fischland-Darß-Zingst

www.fischland-darss-zingst.de

www.auf-nach-mv.de