Schumann wijn van de Kaiserstuhl in Baden-Württemberg

23 januari 2019

Kan dit eigenlijk wel? Een jonge vrouw die haar excellente Schumann wijn produceert op de beroemde Kaiserstuhl, het middelgebergte in het zuidwesten van Baden-Württemberg? Ze doet dat helemaal alleen én ze komt ook nog eens uit Berlijn!

Tekst: Hanne Walter

Op het etiket staan namen die je niet in een woordenboek tegenkomt: ‘Mittenmang’, ‘Famose Chose’, ‘Der Clou von’t Janze’ of ‘Bis in die Puppen’ bijvoorbeeld. In het gebied waar de beste Duitse Burgunder-wijnen vandaan komen, vind je zomaar Berlijns dialect op de fles. Hier is Bettina Schumann – roepnaam Betty – bezig, die van haar grote passie voor wijn haar beroep maakte.

De beste druiven voor 60.000 flessen

“Ik doe wat ik het beste kan”, zo vertelt de Berlijnse enthousiast. “Duitse wijnen worden steeds beter, daarom moest ik iets bedenken om op te vallen. Ik bezit weliswaar geen eigen wijngaarden, maar alle druiven die ik van bevriende wijnbouwers koop, komen uitsluitend van de beste ligging. Ik controleer ze persoonlijk voordat ze in de fles komen.” Gelukkig groeien er in de omgeving meer dan genoeg eersteklas druiven, anders had de jonge wijnproducente het afgelopen jaar ook geen 60.000 flessen kunnen vullen, waarvan de meeste overigens al zijn leeggedronken. Gelukkig komt er weer een nieuwe jaargang aan.

Neven Krcmarek/unsplash

De liefde begon al vroeg

Als je eenmaal een wijn van Betty hebt geproefd, kom je steeds weer terug om een voorraadje in te slaan. In het naburige Freiburg zijn de wijnen een gewaardeerde aanvulling op het aanbod van de ‘Generation Pinot’, een gezelschap van jonge wijnbouwers in Baden. Ver van huis, in steden als Berlijn en Amsterdam, vormen de Schumann-wijncreaties een verrijking van het assortiment van goed gesorteerde wijnhandelaren. De 36-jarige prijst haar wijnen hoogstpersoonlijk aan als zij met de fles in de hand door Duitsland trekt om haar geliefde waren bij de handel en gastronomie voor te stellen. Tenslotte is ze pas drie jaar op de markt en nog niet zo heel bekend.

Het begon met een Vin Santo uit 1905

Daarentegen wist ze al vanaf haar vijftiende dat ze ooit wijnboer wilde worden. Ze reisde met haar ouders naar de Middellandse Zee, vaak naar de Toscane, waar gastheren en vrouwen hen uitnodigden om bijzondere wijnen te proeven. De echte fascinatie begon bij een Vin Santo van 1905, die ondanks zijn leeftijd verrassend fris en fruitig smaakte. De nieuwsgierigheid was gewekt en nam door een enorme hoeveelheid leesstof vanaf dat moment alleen nog maar toe.

Andere meisjes op Betty’s leeftijd kochten van hun spaargeld kleren, zij besteedde het aan goede wijn. Via haar vader natuurlijk. Ze was gecharmeerd van Riesling en Syrah. Om haar passie te kunnen financieren bracht de 16-jarige Betty in haar woonplaats in Noord-Berlijn kranten rond en leerde daarbij ook een wijnhandelaar kennen. Bij eindeloze gesprekken verbaasde Ralf Kuhlow, die ook een bekend sommelier en organisator was, zich erover wat dit meisje allemaal wist. Hij spoorde haar aan door te leren. Toen hij Betty meenam naar wijnproeverijen, bemerkte hij haar buitengewoon goed ontwikkelde smaakvermogen. Na haar eindexamen van de middelbare school kon niets haar nog tegenhouden. Ze pakte haar koffers en vertrok voor een stage in de wijnbouw in Franken.

Studie en praktijk in de wijnbouw

Daarna volgden meerdere maanden in Nieuw-Zeeland en de studie wijnbouw in het wijnbouwgebied Rheingau. Daarna zocht ze naar andere uitdagingen en studeerde nog een jaar in Friuli, het wijngebied in het noordoosten van Italië, waarvan de wijnen vergelijkbaar zijn met die in Baden. “Tijdens mijn studie in Geisenheim (Rheingau) leerde ik hoe kwaliteit ontstaat op de wijnberg.

In Italië lag de nadruk meer op de productie in de kelder. Dus hoe uit soms niet zo heel goede druiven toch nog een goede wijn kan ontstaan”, aldus Bettina Schumann terugblikkend op haar belangrijkste leerjaren. “Dat er bij mij voor veertig procent Spätburgunder in de fles komt, is geen toeval. Mijn grote liefde voor deze druivensoort ontstond in het Oostenrijkse Kamptal, ten noorden van het beroemde Wachauer-wijnbouwgebied. Daarom vertrok ik na mijn studie direct naar het bolwerk van de kostelijke Burgunder op de Kaiserstuhl.” Na een poos als kelderassistente te hebben gewerkt, volgden zeven jaar als keldermeester waarbij ze een goede naam opbouwde met de wijnen die onder haar leiding tot stand kwamen. Uiteindelijk gaf Betty toe aan haar droom van een eigen wijngoed en waagde de sprong in het diepe.

Riskante onderneming

Onder de gevestigde wijnbouwers werd flink wat gefluisterd over haar riskante onderneming: geen familie in de wijnbouw, geen wijnachtergrond en dan ook nog een jonge vrouw van 33, die tot overmaat van ramp ook nog uit Berlijn kwam! Toch stelden haar potentiële concurrenten een flinke kelder en een wijngoed ter beschikking, de St. Katharinenkellerei. Maar er was nog veel meer nodig: vaten en edelstalen en speciaal vervaardigde tanks en een vorkheftruck. Daar kwam een aanzienlijke som geld bij kijken, maar zoals dat meestal het geval is bij startups, had de bank alle tijd. Met ondersteuning van vrienden en bekenden lukte het om op het laatste moment toch nog alles in orde te krijgen, net voordat de eerste druiven werden aangeleverd.

Natuurlijk kan de inzet van Betty zelf bij de produktie niet ontbreken.

Hanne Walter

Generation Pinot

De medewerking in de vereniging van jonge Badische wijnbouwers was voor Betty een gelukstreffer. De leden van de ‘Generation Pinot’ helpen elkaar bij de marketing, adviseren elkaar wederzijds bij vakvragen en nemen deel aan het wijnfeest van Freiburg, een goed bezocht evenement dat ieder jaar in juli wordt gevierd. De elf jonge wijnproducenten werken allemaal zelfstandig, individueel en vooral origineel, maar dan zodanig dat ze zonder angst voor onderlinge concurrentie gezamenlijk naar buiten treden en vooral jonge mensen voor goede regionale wijnen enthousiasmeren. Om deze groep doelgericht te benaderen wordt met van pallets gebouwde tafels en een bar van wijnkisten een gezellige loungesfeer gecreëerd. De Generation Pinot stelt aan het eind van het jaar een wijnbox samen door en voor ‘ontdekkers in Baden’. Gedurende 24 dagen kan met deze ongewone ‘adventskalender’ elke dag een goed glaasje wijn, waaronder ook echte topwijnen, geproefd worden.

Hanne Walter

Liefde voor rosé

De prachtige Kaiserstuhl, een van de warmste streken van Duitsland, en de verrukkelijke Burgundervariëteiten zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. De Burgunder houdt van warmte, maar is niet zo vroeg rijp. De bodem, die bestaat uit een ideale combinatie van vulkanisch gesteente (de Kaiserstuhl is een uitgewerkte vulkaan!) en löss, garandeert een lichte fruitigheid met vulkaanmineralen.

De Graue Burgunder is weliswaar het vlaggenschip van de streek, maar Betty’s oogappel is de rosé. “Die heeft zoiets aparts!”, dweept ze, “ik maak deze wijn met net zo veel karakter als in Frankrijk. De druiven blijven wat langer als pulp liggen en komen pas na twee dagen in de pers. Daardoor krijgen ze een mooie kleur en blijven de waardevolle inhoudsstoffen bewaard.

Je ziet tegenwoordig steeds meer dat de wijnen zo snel mogelijk worden gebotteld. Op de traditionele manier blijven ze langer op het vat liggen, want om te rijpen moeten ze langer in contact komen met gist. Voor mij heel belangrijk, vooral omdat ik de wijn zoveel mogelijk spontaan laat gisten. “Wereldwijd bestaan er zo’n 30.000 verschillende gistsoorten. In mijn kelder zijn er heel wat van terug te vinden. De methode van spontane gisting is wel riskant, omdat je niet precies weet en zeker niet kunt bepalen welke gist gaat werken. Dat is de reden dat de wijnen, die op deze wijze aan de natuur zijn overgeleverd, een bijzonder aroma ontwikkelen.”

Met een schoen erop

Betty drukt met elk etiket dat voorzien is van een schoen (een referentie aan haar naam) een duidelijke stempel op haar Badische hartstocht: “Ik heet toch niet voor niets Schumann?!” Een rode schoen staat voor een wijn die wordt gedronken voor het alledaags genot, terwijl een elegante gouden schoen duidt op een fles voor bijzondere gelegenheden.

Alle wijnen krijgen met een ‘Berliner Schnauze’ (in het plat Berlijns) een enigszins vrijpostige naam. Weiß-, Grau- en Spätburgunder heten bij Bettina Schumann ‘Famose Schose’, ‘Mittenmang’, ‘Achtkantig’, ‘Bis in die Puppen’ en ‘Dit is der Clou von’t Janze’. Vrij vertaald betekent dit zoiets als ‘Uitstekend spul’, ‘Schot in de roos’, ‘Supersterk’, ‘Om wat te vieren’ en ‘Dit is het beste van alles’. En eerlijk is eerlijk: de typische Graue Burgunder van de Kaiserstuhl is inderdaad een hele ‘famose Schose’.