175 jaar Noordzeekuuroord Borkum
Van vredig eilanddorp tot hip vakantie-eiland
Precies 175 jaar geleden werd op initiatief van de plaatselijke chirurg Ferdinand Friedrich Rohde op het Noordzee-eiland Borkum de eerste ‘badlijst’ in het leven geroepen, waarop men de aantallen gasten voortaan nauwkeurig bijhield. Deze introductie in het jaar 1850 betekent voor veel mensen het eigenlijke begin van de geschiedenis van Borkum als kuuroord aan de Noordzee.
Al in de jaren 1830 kwamen de eerste zomergasten, die hier tegen betaling in de spaarzame huizen van de eilandbewoners onderdak vonden. De verhouding tussen gasten en eilandbewoners, die elkaar als gevolg van het jaarlijkse kuurverblijf bijna allemaal kenden, was destijds nog heel persoonlijk. De gasten “hoorden bij de familie”, zoals men op het eiland zei. Een oplettende bezoeker schetste het toenmalige badleven met de volgende woorden: “De vreemdeling kon op elk moment van de dag in zijn kamerjas en pantoffels met zijn pijp door het dorp wandelen, zonder met enige etiquette in conflict te raken.”
Een klimaat dat de gezondheid ten goede komt
Maar rust en ontspanning zouden niet de enige uithangborden van Borkum blijven. Want al snel zorgden de vanaf 1839 op het eiland gestationeerde plattelandschirurg Johann Georg Friedrich Ripking en zijn opvolger Ferdnand Friedrich Rohde er met positieve verhalen en veel enthousiasme voor dat het Oost-Friese eiland ook bekend werd vanwege zijn gezondheidsbevorderende klimaat. De beide artsen waren onder de indruk van de gezondheidstoestand van de eilandbewoners en zagen dat die waarschijnlijk onder meer toe te schrijven was aan de uitwerking van het plaatselijke zeeklimaat. Dat actieve werven leidde er niet in de laatste plaats toe dat steeds meer kuurgasten een bezoek brachten aan Borkum omdat ze er “hun verloren gezondheid wilden restaureren”. Tenslotte werd in 1850 door Rohde de eerste “badlijst” in het leven geroepen, waarop men in het vervolg de aantallen gasten precies bijhield. De basis voor de status van kuurbadplaats aan de Noordzee.
Eenvoudigere manieren om naar het Noordzee-eiland Borkum te reizen
In het jaar 1850 werden er nog maar 252 gasten geregistreerd, maar dat aantal zou in de decennia daarna voortdurend blijven stijgen. Dat lag aan de ene kant aan de toename van hotels, vakantieverblijven en gastronomie, en aan de andere kant aan de steeds betere mogelijkheden om er te komen. In 1856 werd de Hannoverschen Westbahn in gebruik genomen van Rheine naar Emden, waardoor ook steeds meer gasten uit Westfalen en het Rijnland hierheen konden reizen. Die zou overigens in het jaar 1888 nog eens verbeterd worden.
Voor die tijd moesten de gasten nog ter hoogte van het zuidelijke strand overstappen van stoomschepen, die daar voor anker gingen, op kleinere boten, om daarmee de in laag water wachtende paardenkoetsen te bereiken, die ze uiteindelijk naar de plaats zelf brachten. Maar nu stonden ze ronduit luxueuze omstandigheden te wachten. Want dankzij de bouw van de Reededamm, een aanlegplaats die niet afhankelijk was van de seizoenen, en dankzij het in gebruik nemen van de eilandspoorweg konden de gasten hun reisbestemming op een veel comfortabelere manier bereiken. En dus is het ook niet verwonderlijk dat in het jaar 1890 al 6.121 en tien jaar later zelfs ongeveer 16.000 mensen die wilden bijkomen naar Borkum kwamen.
Toeristische attracties
Daarnaast kwamen er toeristische attracties die er voor zorgden dat Borkum als reisdoel steeds populairder werd. Zo legde de in 1861 opgerichte Badekommission – de voorganger van de huidige Nordseeheilbad Borkum GmbH – er de basis voor dat de badgasten zich hier nooit hoefden te vervelen. Zoals bij het karakter van een zeekuuroord past was het de primaire opgave van de badcomité om het baden in zee mogelijk te maken. Vandaar dat het badkoetsen en strandkorven liet aanrukken, met badmeesters voor veiligheid bij het baden zorgde, melkkramen liet opstellen voor de strandgasten en het initiatief nam voor mogelijkheden om in beweging te komen, zoals strandanimatie en watersport.
De Badekommission respectievelijk het Nordseeheilbad Borkum GmbH zorgde in de loop van de tijd bovendien voor tot de verbeelding sprekende toeristische faciliteiten die er ook aan bijdroegen dat er steeds meer gasten naar het eiland kwamen. Zoals de oprichting van de warmwater-badinrichting in het jaar 1875, waaruit uiteindelijk het wellness- en belevingsattractie Gezeitenland is ontstaan. Daarnaast werden de Wandelhalle en de promenade aangelegd, die ook nu nog uitnodigen om te flaneren, te verblijven en te dansen, er kwamen muziekpaviljoens met optredens van ensembles en bands en het Kulturinsel werd geopend, waarin regelmatig kleurrijke evenementen met hoog aangeschreven kunstenaars plaatsvinden. Daarnaast kwam er een Spielinsel (‘speeleiland’) waar de jonge gasten zich flink kunnen uitleven en werd het Noordzee Aquarium opgeknapt, waar bezoekers de fascinerende levende wezens van de onderwaterwereld rond Borkum kunnen leren kennen.
Deze en andere attracties zorgen er naast het gezonde volle-zeeklimaat voor dat tegenwoordig jaarlijks meer dan 300.000 gasten naar het eiland toestromen.
Kleurrijke evenementen
En die krijgen niet alleen toeristische attracties voorgeschoteld, maar natuurlijk ook veel tot de verbeelding sprekende evenementen die niets te wensen overlaten. Van het programma “Musik & Meer”, waarin van april tot oktober verschillende bands zorgen voor voetjes van de vloer op de Promenade, tot wijn- en straatfeesten en de Beach Days Borkum, die plaatsvinden van 8 tot 11 augustus 2025. Dan wordt met spectaculaire beachvolleybal-toernooien en optredens van populaire popsterren ieder jaar weer veel furore gemaakt. De evenementenagenda is breed opgezet en belooft het hele jaar door onvergetelijke avonturen.
Overigens: aangezien Noordzeebad Borkum zijn 175ste jubileum viert, mogen de gasten en eilandbewoners zich in 2025 verheugen op nog veel meer interessante evenementen en optredens. Meer informatie daarover vindt u hier: www.borkum.de/nl/175Jahre.
