Culinair door Saarland en Rijnland-Palts

13 november 2025

Rijnland-Palts is een van de groenste deelstaten van Duitsland, in het westen dichtbebost, oostelijk een lichtglooiende streek waar wijnbouw en lekker eten een way of life zijn. In Saarland, tegen Frankrijk aan, tref je nog de nodige barok aan. Beide regio’s lenen zich uitstekend voor een gastronomische verkenning.

tekst: Fabian Takx

1. Kaiserslautern

Kaiserslautern (100.000) inwoners heeft ernstig te lijden gehad van bombardementen in de Tweede Wereldoorlog, en dat zie je. Er is niet zo heel veel historische bebouwing meer over, maar door de grote hoeveelheid studenten heerst er toch een prettige vibe.

Een van de gaten is gevuld met een stadhuis uit de jaren zestig, een wolkenkrabber met op de 21^ste en bovenste verdieping een panoramarestaurant, TwentyOne (https://www.21-lounge.de/?lang=en)

Op een steenworp afstand ligt wat resteert van het Casimirschloss, een renaissancekasteel uit de 16^de eeuw dat je kunt bezoeken. Als je daarin afdaalt stuit je op het fundament van een ander, veel groter kasteel dat in 1152 op last van keizer Frederik Barbarossa werd opgetrokken. In een vochtige catacombe drinken we een lokaal biertje, een herinnering aan het feit dat Kaiserslautern ooit 24 brouwerijen kende (er is er niet één overgebleven). Vlakbij ligt ook de 19^de-eeuwse ‘Fruchthalle’, een markthal die van buiten een kopie is van het Medicipaleis in Florence. Onze stadsgids laat ons ook het vrij troosteloze Pfalztheater zien, dicht bij het stadhuis. Als ik informeer wie de architect is, antwoordt hij verbaasd: “Dat heeft nog nooit iemand gevraagd”.

Zonnestralen vallen op een levendig plein met fontein en terrasjes, waar sfeer en historisch charme samen de smaken van Saarland Rijnland-Palts omringen.

Tijdens onze stadswandeling stuiten we op een vakwerkhuis uit 1742 waar nu Spinnrädl zit, een heel rustieke Bier- und Weinstube. De St. Martinsplatz is nog zeer stijlvol rococo en heeft een mooie fontein, de Martinsbrunnen. Hannenfass, op de hoek, is een uitgelezen plek om een biertje te drinken of te eten (https://hannenfass-kl.wixsite.com/hannenfass). Vermeldenswaard is ook de Japanischer Garten, de grootste Japanse tuin van Europa. Daarnaast bevindt zich Alcatraz, een hotel in een voormalige gevangenis waar Duitsland Magazine al eens aandacht aan heeft besteed (https://duitsland-magazine.nl/brood-water-en-een-beetje-luxe/). Tip om kosten te besparen: als je op de grote parkeerplaats bij het Messe-terrein parkeert, kun je een kaartje trekken voor 1 euro waarmee je ‘gratis’ gebruik kunt maken van al het openbaar vervoer in de stad. Vandaar is het maar een paar haltes naar het centrum.

https://www.kaiserslautern.de/tourismus.en

2. De rode duivels

In en rond Kaiserslautern zijn een onwaarschijnlijk aantal van 50.000 Amerikaanse militairen gelegerd. Zij noemen de stad ‘K-Town’ omdat ze Kaiserslautern moeilijk kunnen uitspreken. Die bijnaam heeft de harde kern van de plaatselijke voetbaltrots, de 1. FC Kaiserslautern, met liefde overgenomen. De ‘1. FCK’ is een echte ‘traditionsverein’, een club met een rijke traditie en een prachtig stadion, de Betzenberg of ‘Die Betze’, maar officieel het Fritz-Walter-Stadion. Vernoemd naar de aanvoerder van de ‘gouden generatie’ van 1954, het jaar waarin het nationale elftal van Duitsland ‘het wonder van Bern’ bewerkstelligde door de finale van het WK voetbal met 3-2 te winnen van favoriet Hongarije.

Voor het stadion staat een bronzen beeld van vijf voetballers die de helden van 1954 eren, een bijzondere ontmoetingsplek in Saarland Rijnland-Palts.

Het stadion kan 48.500 toeschouwers herbergen, en zelfs nu de FCK al jaren in de Tweede Bundesliga uitkomt is bijna iedere thuiswedstrijd uitverkocht. De vijf spelers van de 1. FCK die destijds in het Nationale Elftal speelden zijn vereeuwigd achter het stadion. Op meerdere plekken in de stad kom je beeldengroepen tegen van kunstenares Christel Lechner. Een daarvan, niet ver van het station, heet ‘Fussball ohne Grenzen’ en toont ‘Beton-Fussballer’ uit verschillende landen, ter herinnering aan het feit dat Kaiserslautern een van de speelsteden was tijdens het WK van 2006.

3. Blieskastel

Het lieflijke Blieskastel in Saarland is een ‘barokstad’ en telt vele monumentale gebouwen. Verwacht hier geen Italiaanse krullerigheid, eerder een Duits-sobere variant. De 18^de-eeuwse gravin Marianne von der Leyen (geen familie) heeft haar zomerresidentie opgesmukt met voorname gebouwen, zoals die langs de Paradeplatz. Daar is op donderdag ook een markt met biologische producten. Je kunt je in Blieskastel laten rondleiden door een gids die zich heeft verkleed als gravin Von der Leyen, maar onze gids luistert naar de welluidende naam Christian Engel.

Een barokke kerkgevel in warm rood zandsteen rijst statig op onder een blauwe lucht, een architectonisch juweel midden in Saarland Rijnland-Palts.

Blieskastel is een ‘Slow Città’, wat wil zeggen dat de beginselen van de Slow Food-beweging hier worden nageleefd. Het profileert zich bovendien als ‘eetbare stad’, want in het knusse centrum zijn op meerdere plaatsen perken aangelegd en bloembakken opgehangen met eetbare bloemen, planten en kruiden. Daar mag iedereen zijn eigen maaltje bij elkaar plukken, gratis en voor niks. Er is ook een biologische ‘burgertuin’ bij de kloostertuin en een barokke ‘Schlosskirche’ uit 1778, met bedevaartklooster en vrijstaande barokkapel. Vergeet niet delicatessenzaak Moser te bezoeken op de Alte Marktstrasse 1A die allerlei streekproducten in het assortiment heeft. De azijn met diverse smaakjes worden getapt uit prachtige flessen.

Moser: https://www.genuss-vom-feinsten.de

Kleurrijke biologische tuin vol zomerse bloemenpracht, waar borden met uitleg en stille natuurmomenten de groene rijkdom van Saarland Rijnland-Palts laten zien.

4. Landgenuss: vol vuur achter het fornuis

Duitsland heeft televisiechefs die meer zendtijd krijgen dan Cliff Hämmerle, maar aan creativiteit en passie ontbreekt het hem allerminst. Zijn slogan luidt: ‘Mit Herz am Herd’, met hartenlust achter het fornuis. Met restaurant Landgenuss heeft hij een Michelinster veroverd. Van buiten oogt het erg bescheiden, binnen is de inrichting behaaglijk. Wij worden vergast op een heerlijk menu dat ook nog eens verrassend royaal uitvalt als je Michelinporties gewend bent. Na een amuse volgt de ‘Gruss aus der Küche’, een kunstig gecomponeerd groen ei met truffel-eivulling, daarna de signature dish, een vissoep met een lokale zoetwatervis en gamba’s, en vervolgens nog een serie excellente gangen. Je zet de jonge keukenbrigade live aan het werk, en Cliff komt regelmatig toelichting geven en vragen of het allemaal smaakt. Hij zweert bij lokale producten, waaronder de voortreffelijke wijnen van de streek.

Landgenuss, Bliestalstraße 110a, Blieskastel, 66440, Duitsland, https://haemmerles.de

Twee jonge chefs die met precisie een verfijnd gerecht dresseren, waar moderne gastronomie en vakmanschap de smaken van Saarland Rijnland-Palts tot leven brengen.

5. Een groene biosfeer

De Bliesgau, waar ook Blieskastel ligt, is een UNESCO Biosfeer Reservaat in Saarland. Dat onderscheidt zich van een ‘gewoon’ natuurreservaat doordat er ook menselijke bewoning is toegestaan, maar wel met respect voor de natuur. Dit biosfeerreservaat ligt in de Pfalz, de Palts in het Nederlands, het grootste aaneengesloten bosgebied van Duitsland. Samen met de bosrijke Vogezen vormt het zelfs een van de grootste bosgebieden ter wereld. De Palts heeft een opvallend mild klimaat, maar je kunt toch maar beter regenkleding meenemen bij het wandelen.

We brengen ook een bezoek aan de Bliesgau Ölmühle, een oliemolen waar we proeven van koolzaad- en lijnzaadolie, walnootolie en nog een hele range. Volgens Patric Bies, een van de initiatiefnemers, is dat niet alleen lekker, maar ook bijzonder gezond en goed tegen allerlei kwalen. Dineren kun je daarna uitstekend in het restaurant van de Wintringer Hof in Kleinbittersdorf, een biologische boerderij die ook een boerderijwinkel heeft en slaapaccommodatie. De middeleeuwse kapel naast het restaurant is tegenwoordig een ‘KulturOrt’ en wordt gebruikt voor exposities en concerten.

Bliesgau Ölmühle , Gut Hartungshof 7, 66271 Bliesransbach, https://www.saarpfalz-touristik.de/direktvermarkter

Wintringer Hof, Am Wintringer Hof 7
66271 Kleinblittersdorf

6. Educatieve tuin

In het biosfeerreservaat Bliesgau ligt ook de ‘Weltacker Bliesgau’, een initiatief van Hannes Ballhorn in het kleine Wolfersheim. In zijn educatieve tuin leer je hoeveel beslag de levenswijze van verschillende aardbewoners op de aarde legt en hoe je allerlei duurzaam verbouwde gewassen teelt. Dan blijkt dat het niet bepaald gelijk verdeeld is op de wereld en dat de lifestyle van de gemiddelde westerling veel meer ruimte vereist dan die van mensen elders op de wereld. De tweeduizend vierkante meter akker is door Hannes met behulp van vrijwilligers aangelegd en symboliseert de gemiddelde oppervlakte die een aardbewoner gemiddeld ter beschikking heeft. (https://www.bliesgauweltacker.eu)

7. Tafelen met de duivel

Een van de grote attracties in de Pfalz is de ‘Teufelstisch’, een 14 meter hoge, 250 miljoen jaar oude rotsformatie. Met het reusachtige platte stuk boven en de drie poten’ eronder lijkt die inderdaad op een reusachtige tafel. Volgens de plaatselijke mythologie is hij het werk van de duivel. Een plaatselijke legende wil dat een ongelovige jongeman zich ’s nachts naar de rots waagde, waarna een ijselijke kreet weerklonk en niets meer van hem werd vernomen.

Majestueuze Teufelstisch van rood zandsteen, die als natuurlijke sculptuur boven het bos uittorent en het ruige landschap van Saarland Rijnland-Palts een mythische sfeer geeft.

Je kunt er via allerlei bospaden komen, maar vanaf de parking van Erlebnispark Teufelstisch is het maar 400 meter (lichtjes) bergop. Vanaf de parking kom je ook snel in Brauhaus Ehrstein in het dorp Hinterweidenthal. Daar kun je heerlijk zitten in een fijne, met allerlei knusse kitsch ingerichte biertuin en in het al even fijne restaurant staan behalve schnitzel ook veel verschillende flammkuchen op het menu. Inmiddels is die platte pizza-achtige specialiteit uit de Elzas, die in de Pfalz ook heel geliefd is, aan een mondiale opmars bezig.

https://www.teufelstisch-pfalz.de/parkplatz/, www.brauhaus-ehrstein.de

8. Wijn op grote hoogte

Het 11^de-eeuwse Rijksburcht Trifels ligt op iets meer dan 300 meter hoogte en is een van de vele kastelen in Rijnland-Palts. Toen hij werd gebouwd was het hier nog niet bosrijk, dus je kon de vijand al van verre zien naderen, maar ook nu is het uitzicht vanaf de toren prachtig. Onze rondleiding wordt gecombineerd met een wijnproeverij. De Palts heeft zo’n 1500 wijnmakers en 23.000 hectare wijn.

Panoramisch uitzicht over een groene vallei met roodgedakte dorpjes, waar het landschap van Saarland Rijnland-Palts zich als een zacht golvend tapijt uitstrekt.

Onze gids is samen met haar man ook wijnbouwer en laat ons lokale soorten proeven als riesling (de meest verbouwde druif van Duitsland), de Weissburgunder en Spätburgunder (pinot blanc en pinot noir) en PiWi, een witte druif die resistent is tegen schimmels (‘Pilzwiderstandsfähig’). In het kasteel, dat van binnen door het naziregime smakeloos is verbouwd, bevinden zich nog kostbaarheden die hertog Frederik II van Zwaben (1090-1147) er bewaarde, al zijn dit kopieën. In de diepte zie je het stadje Annweiler liggen, met Jugendstilhotel Trifels dat goed in een film zou kunnen figureren en wordt gerund door loten van de ‘klusfamilie’ Hornbach. Wij eten in Zur Alten Gerberei, een rustieke eetgelegenheid met regionale kost als de ‘Pfälzerteller’, met onder meer ‘Saumagen’ (varkensmaag), ‘Leberknödel’ en natuurlijk bratwurst.

Jugendstilhotel Trifels, Kurhausstrasse 25, 76855 Annweiler am Trifels https://zumaltenkurhaus.de, https://www.gerberei.de

9. Landau in der Pfalz

Landau is een mooi stadje in Rijnland-Palts, ten zuidoosten van Kaiserslautern, niet ver van de Franse grens, en is veelvuldig geswitcht van Duits naar Frans. Het heeft dan ook een Frans ‘je ne sais quoi’. Dat zie je aan de mooie villa’s, het elegante park en in Franse aanbod op de plaatselijke markt. In Landau begon Michael Hornbach in 1877 zijn eerste gereedschapswinkeltje en stond zo aan de basis van het bouwmaterialenconcern. Eerder kwam er een bekende koets vandaan, de Landauer.

Gezellige marktdag in Landau, waar een Franse foodtruck en historische gevels samen de culinaire charme van Saarland Rijnland-Palts laten zien.

Landau ligt aan de ‘Deutsche Weinstrasse’, een 85 kilometer lange wijnroute die door het licht glooiend landschap van Rijnland-Palts leidt. Zo kom je langs plaatsen als Neustadt, Edesheim en Bad Dürkheim. Langs de route kun je op veel plekken wijn proeven en in het oogstseizoen (de vroege herfst) kun je je onderdompelen in talloze wijnfeesten. Onderweg strekken fruitboomgaarden en vooral wijngaarden zich uit, en hier en daar kun je in een leeg wijnvat (op zijn kant) gaan zitten of de plaatselijke wijnkoninginnen van verschillende jaren op een foto bewonderen.

10. Veel gemekker, maar weinig wol

De naam Die Meckerei in Queichheim, een dorpje bij Landau, is een woordspeling, want ‘gemekker’ staat ook in Duitsland voor gezeur. Maar de honderd geiten hebben niets te klagen, want ze worden liefdevol verzorgd en mogen geregeld naar buiten. Van de melk worden verschillende soorten smakelijke geitenkaas gemaakt, die bezoekers uiteraard mogen proeven. En als ze willen, kunnen ze ze aanschaffen in de boerderijwinkel, waar ook andere streekproducten te koop zijn, zoals wijn, honing en geitenworst. Let wel: de winkel is alleen op vrijdag van 16-18.30 uur en zaterdag van 9.30-13 uur open. Die Meckerei organiseert in samenwerking met een aantal regionale wijngaarden ook wijn- & kaasproeverijen.

www.die-meckerei.de

Sfeervolle tafel met een huisgemaakte geitenkaasproeverij in een knusse setting, waar de culinaire charme van Saarland Rijnland-Palts direct voelbaar wordt.

11. Een berghut, maar dan anders

Ooit schijnt de vader van Mozart, toen hij door dit gebied reisde, in een brief aan zijn zoon te hebben verzucht: ‘Al dat vlees!’, en de plaatselijke keuken is dan ook nogal gericht op de vleeseter. Daar besloot Isaak Huenerfauth van het Weinbiethaus verandering in te brengen, want het menu van zijn ‘berghut’ is hoofdzakelijk vegan en vegetarisch. Samen met vennoot Sebastian Schels probeert hij waar het maar kan biologisch en duurzaam te werk te gaan, met gebruik van streekproducten met een kleine ecologische voetafdruk en voedsel dat anders verloren zou gaan.

terras van het weingebiethaus, een vegetarische restaurant

Het Weinbiethaus begon als pop-up, maar is vanwege het succes een blijvertje gebleken. De berghut heeft een terras met een schitterend uitzicht over het Rijndal, loungechairs en leuke dingen voor kinderen. Het ligt zo ongeveer aan de Weinstrasse, bij het alleraardigste Neustadt. Je kunt naast het restaurant ook nog een hoge toren in voor een nog mooier uitzicht. Wel veel trappen!

Weinbiet 2, Neustadt an der Weinstrasse, https://pwv-gimmeldingen.de/weinbiethaus

Tags: