‘Kaffeeklatsch’ of het alledaagse leven tot levenskunst verheven

6 maart 2019

Een stuk taart bij de koffie is in Duitsland traditie. Of is dit zoete stuk misschien toch alleen maar een bijkomstigheid voor deze traditie? Aanleiding genoeg om deze traditie eens onder de loep te nemen.

Tekst: Verena Wolff

Schwarzwälder Kirsch? Frankfurter Kranz? Friesentorte? Eigenlijk maakt het niet zoveel uit, zolang er deeg, slagroom, crème of chocolade bij is. Of nog beter alles. ’s Middags, tussen drie en vier uur. Vroeger of later mag ook, het maakt allemaal niet uit! Taart kan altijd. Maar taart zonder koffie? Tegenwoordig heb je de keus uit verschillende mogelijkheden: koffie crema, cappuccino, latte macchiato. En wat is een ‘Damengedeck’ zonder vriendinnen? Alleen compleet met alle componenten en een mooi gedekte koffietafel wordt de ‘Kaffee und Kuchen’ een echte ‘Kaffeeklatsch’.

Flamingo Images/shutterstock.com

Cafés waren voor vrouwen taboe

Het is een oeroude Duitse gewoonte. De mannelijke tegenhanger ervan is het ‘Herrengedeck’, een bier met een borrel in het café, gemeenschappelijk sport of een robbertje vechten. Zo was het vroeger, toen de dames zorgden voor huis en hof en de man de familie naar buiten toe vertegenwoordigde en de wereldse aangelegenheden regelde. De vrouwen zaten de tweede rang. Cafés waren voor vrouwen taboe schrijft volkenkundige Katja Mutschelknaus in haar verhandeling over ‘Kaffeeklatsch’. Maar het valt te betwijfelen of de vrouwen daarom ook minder te zeggen hadden of te bespreken.

Schandalen, roddels en geruchten

Dat was zeker niet het geval! Ze ontmoetten elkaar dagelijks, wekelijks of maandelijks. En ze bespraken alles wat belangrijk was over de kinderen, school en werk. Ze lieten hun eigen en ook andere mannen de revue passeren net als schandalen, roddels en geruchten. En ze trakteerden op taart, gebak en koekjes.

Edel bakwerk om indruk te maken op de andere dames. Want als het om baktalenten ging wilde niemand onderdoen voor een ander. “Bij bonenkoffie, likeur en de meest verfijnde bakkunsten werden alle mogelijke zaken besproken en vrouwengroepen gevormd, vriendschappen gesloten en het alledaagse leven van de vrouw tot levenskunst verheven”, aldus Mutschelknaus. In het gunstigste geval waren de mannen verdacht.

Alexandra Harashchenko/shutterstock.com

Vanuit de keuken naar de banketbakkerij

Op een gegeven moment kwamen ook de vrouwen naar buiten. Vanuit de keuken thuis naar de banketbakkerij. En daar vonden en vinden ze ook tegenwoordig nog slagroomtaarten, chocoladetaarten en vruchtcreaties. Bienenstich en Donauwellen, Sachertorte of Käsekuchen, Herrentorte of Schwarzwälder Kirschtorte.

Tot op de dag van vandaag zijn er in Duitsland streken, waar ’s middags de koffietafel vaste prik is. In het Eemsland bijvoorbeeld is het heel gewoon, dat tussen het middageten en de boterham ’s avonds nog een stuk taart wordt gegeten. Het kannetje koffie hoeft er niet altijd bij te zijn, maar ontbreekt niet vaak. Een puur vrouwelijke aangelegenheid is het koffiepraatje allang niet meer en ook mannen worden inmiddels ook wel vaker in cafés waargenomen.

Monkey Business Images/shutterstock.com

En coffee to go? Dat kennen doorgewinterde Kaffeeklatsch-fans niet. Sinds ruim driehonderd jaar is het gebruik van een koffietafel een Duits fenomeen. En echte fans nemen nog steeds de tijd voor ‘coffee cake and stay’. En voor een praatje, een ‘Klatsch’, waardoor deze primaire levensbehoefte pas echt een wordt. Aber bitte mit Sahne!